Bolesław II Mazowiecki. Na szlakach ku jedności (ok.1253/58-24 IV 1313)

Autor: Agnieszka Teterycz-Puzio

Rok wydania: 2015

Ilość stron: 194

Oprawa: miękka

Format: 15,0 cm x 21,0 cm

Książę Bolesław II, syn Siemowita I, a wnuk Konrada Mazowieckiego, nie należy do grupy znanych książąt z okresu rozbicia dzielnicowego - choć Jan Długosz wystawił mu bardzo dobrą opinię: „...surowy, ale rozsądny i sprawiedliwy książę, gorliwy tępiciel i wróg złodziei, rabusiów i złoczyńców". Celem książki jest zatem przybliżenie postaci jednego z zapomnianych mazowieckich książąt ze zwróceniem uwagi na ponaddzielnicową rolę odgrywaną przez Bolesława II w czasie nasilania się tendencji zjednoczeniowych.

Bolesław II - dla zapobieżenia najazdom litewskim - jako pierwszy z książąt piastowskich zawarł sojusz z Litwinami, przypieczętowany małżeństwem z Litwinką Gaudemundą Zofią. Po jej śmierci ożenił się z czeską księżniczką Kunegundą i został sojusznikiem jej brata - króla Czech Wacława II, szybko jednak wrócił do wspierania swego długoletniego sojusznika - Władysława Łokietka. Po długim okresie walk z bratem Konradem II, księciem czerskim ostatecznie pogodził się z nim, a po jego śmierci zjednoczył całe Mazowsze pod swoją władzą.

Bolesław II zauważany bywa przez liczne roczniki jako ten z Piastów, który walczył o Kraków po śmierci Leszka Czarnego. Polityka Bolesława II opartego na przymierzu w Władysławem Łokietkiem wywarła niewątpliwie poważny wpływ na ówczesne przemiany polityczne, przyczyniając się do zwyciężenia idei budowy monarchii piastowskiej pod rządami Władysława Łokietka. Ta linia polityczna mazowieckiego księcia wynikała zapewne z dążeń księcia płockiego do utrzymania niezależności Mazowsza i oceny Władysława Łokietka jako księcia, który tej niezależności nie zagrozi. Bez względu na motywację działań Bolesława II, źródła wyraźnie wskazują, że choć sam Bolesław wycofał się z walki o Kraków, wspierał Piastów, którzy wykazywali zainteresowanie zjednoczeniem. Nawiązując do tytułu książki można powiedzieć, że był aktywnie obecny „na szlakach ku jedności".

Spis treści:

Wstęp  /9

Rozdział I. Bolesław II dzieciństwo i czasy młodzieńcze  /15

1. Dom rodzinny  /15

2. W cieniu narastającego konfliktu ojca i stryja. Sytuacja polityczna Mazowsza i ziem sąsiednich w latach pięćdziesiątych XIII w.   /18

3. Dramatyczne wydarzenia roku 1262 i ich konsekwencje  /31

4. Regencja Perejasławy. Początki rządów Konrada II i Bolesława II   /35

Rozdział II. W walce z bratem Konradem II   /43

1. Początek samodzielnych rządów Bolesława II i jego litewskie małżeństwo  /43

2. Znak Orła i "Najmożniejsza Patronka" - co mówią pieczęcie Konrada II i Bolesława II?   /49

3. "...diabeł włożył nienawiść w dwóch Siemowitowców..". Lata osiemdziesiąte XIII w. - czas bratobójczych walk na Mazowszu  /53

Rozdział III. Rywalizacja o tron krakowski - w drodze ku zgodnie między książętami mazowieckimi   /66

1. Po śmierci Leszka Czarnego. Mazowieccy pretendenci do tronu krakowskiego i ich małopolscy stronnicy  /66

2. Przełom - ku zgodzie na Mazowszu  /73

3. Plany króla czeskiego Wacława II   /76

4. Cena za Kraków? Małżeństwo z Kunegundą czeską. Zgodna współpraca braci  /80

5. Relacje Bolesława II i Władysława Łokietka w latach 1292-1294  /83

Rozdział IV. Działalność polityczna Bolesława II księcia całego Mazowsza w latach 1294-1313   /87

1. Lata 1294-1302. Czas pogarszających się relacji Bolesława II ze szwagrem królem Czech Wacławem II   /87

2. Współpracownik i sojusznik Władysława Łokietka  /95

3. Podziały Mazowsza na początku XIV w. Potomstwo Bolesława II  /102

4. "umiera...bardzo surowy, ale rozsądny i sprawiedliwy książę" - śmierć Bolesława II  /104

Rozdział V. Otoczenie Bolesława II. Współpracownicy i urzędnicy księcia   /107

1. Wojewoda  /108

2. Kasztelan   /110

3. Rządca  /113

4. Podkomorzy  /113

5. Sędzia  /114

6. Skarbnik  /115

7. Cześnik i podczaszy  /116

8. Stolnik i podstoli  /117

9. Łowczy  /118

10. Chorąży   /118

11. Pedagog  /119

12. Inne osoby towarzyszące księciu  /119

13. Kancelaria czerska i płocka  /120

14. Biskupi płoccy   /124

15. Świeccy odbiorcy dokumentów książęcych  /127

Rozdział VI. Gospodarskie porządki - Mazowsze pod panowaniem Bolesława II  /130

1. Tytulatura i podziały terytorialne  /130

2. W trosce o swoje ziemie - nadania i lokacje  /136

Zakończenie  /145

Aneksy  /151

Bibliografia  /159

Wykaz skrótów  /173

Indeks osób   /175

Indeks nazw geograficznych i etnicznych praz pojęć  /185

Summary  /189

Spis ilustracji, map i tablic genealogicznych  /193