Bojkowszczyzna. Pogranicze czasów i przestrzeni

Redakcja: Tadeusz Baraniuk

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 378

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,5 cm

Tuż za polsko-ukraińską granicą przecinającą Bieszczady zaczyna się Bojkowszczyzna – obszar etnograficzny górali ukraińskich, zwanych w przeszłości Bojkami, ale także Rusynami, Werchowyńcami. Zamieszkiwali oni także część Bieszczadów polskich, skąd w latach 1945–1947 zostali wysiedleni na tereny ZSRR oraz ziemie zachodnie i północne Polski. Prowadząc badania po ukraińskiej stronie granicy, w rejonie turczańskim, mieliśmy możliwość obcowania nie tylko z zachowywaną tam w widocznej mierze ciągłością osadniczą i kulturową, ale także z niezatartymi w krajobrazie śladami niedawnej przynależności do ZSRR. W trakcie licznych spotkań i rozmów dążyliśmy do poznania wybranych praktyk kulturowych i ukazania ich związków z egzystencją oraz autobiograficznym doświadczeniem rozmówców. Opisując realia jak najbardziej współczesne – tradycje wierzeniowo-obrzędowe, narracje o otaczającym świecie, trudną sytuację bytową mieszkańców wsi czy ich dylematy tożsamościowe – autorzy poszczególnych opracowań ukazują ważną na tym terenie rolę pamięci o przeszłości oraz intrygujące współistnienie archaizmów z nowoczesnością. Prezentowane w książce teksty napisano na podstawie etnograficznych badań terenowych, zorganizowanych dla dwóch grup studentów przez Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW w latach 2005–2008.

Spis treści: 

Podziękowania /7
Tadeusz Baraniuk - Wprowadzenie. Bojkowszczyzna jako kraina pogranicza /9

NOWE I STARE CZASY

Barbara Dziwani - "Chlib u wsiomu hołowa". O miejscu chleba w kulturze Bojkowskiej /15
Ewa Roller - Żebracy, czyli młodsi bracia Jezusa Chrystusa /41
Magdalena Zadróżna - Niewola u krowiego ogona - o pasterstwie na Bojkowszczyźnie /61
Jan Pikula - Matkiw (dawn. Matków). Konflikt a tożsamość /89
Aleksandra Jelonek - Ci, którzy wyjeżdżają - ci, którzy zostają. Migracje zarobkowe a funkcjonowanie rodziny na Bojkowskiej wsi /111

SWOJSKIE I OBCE ŚWIATY

Marta Byrska - "Swjaty Weczir" - Narracje, doświadczenie, model etnograficznej reprezentacji /135
Jagoda Jabłońska - Modlitwa w życiu lokalnej wspólnoty wiernych /163
Agata Mirosz - Cykl narodzinowy i kreowanie losu dziecka /189
Katarzyna Kościesza - "Spojrzenie z oddali" - opowieści o śmierci /215
Agnieszka Gajc - Cmentarze na Bojkowszczyźnie jako miejsca pamięci /237
Krzysztof Linnik - Sny - spotkania z "tamtym" światem /263
Agata Rybus - "Każdy majster szczoć znaje". Rzecz o Bojkowskich cieślach /283
Bartłomiej Chromik - Bohaterowie prawie mityczni. Narracje z Bojkowszczyzny /307
Gaweł Walczak - Historie leśne: człowiek i narura na Bojkowszczyźnie /325
Piotr Strojnowski - Drogi ludzi, ludzie drogi. O wędrówkach mieszkańców Bojkowszczyzny przez życie i świat /343

Bibliografia /371