Bóg i geometria. Gdy przestrzeń była Bogiem

Autor: Michał Heller

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 312

Okładka: twarda

Format: 12,5 cm x 19,5 cm

Wydanie I

Dlaczego Bóg i geometria?

Dla kogoś, kto nie liznął historii filozofii, zestawienie to może być zaskakujące, ale każdy, kto cokolwiek słyszał o Platonie, wie, że „Bóg geometryzuje”.

A jeżeli cała historia filozofii sprowadza się do kilku przypisów do Platona, jak utrzymywał Alfred North Whitehead, to któreś z nich muszą się odnosić do relacji między geometrią a Bogiem. Ponieważ zarówno filozofia, jak i geometria od dawna należą do obszarów moich zainteresowań, nie mogłem nie zastanawiać się nad tym, co to znaczy, że „Bóg uprawia matematykę”.

Istnieje wiele opracowań historii geometrii i całościowych, i dotyczących poszczególnych okresów. Nie jest moim zamiarem pisanie jeszcze jednego.Istnieje również wiele podręczników historii filozofii i wcale nie mniej podręczników i monografii historii dogmatyki chrześcijańskiej. Także nie chcę dodawać do tej listy mojego własnego przyczynku.

Interesuje mnie to, co można wyczytać, studiując obydwa te rodzaje dzieł, a czego w żadnym z nich nie napisano wprost, przynajmniej w wystarczająco pełnym zakresie. I ja nie pretenduję do pełności, ale może uda mi się przetrzeć szlak i uchwycić kilka idei, których nie widać, gdy się drąży tylko jedną z zaangażowanych stron.

 Michał Heller

Spis treści:

Wprowadzenie

Rozdział 1. Geometria za obola  
1. Przez ciasną bramę   
2. Dar Nilu i gwiazd   
3. Geometria za obola    

Rozdział 2. Czy Platon był platonikiem?  
1. Matematycy i Platon   
2. Co to jest równość?   
3. Jak istnieje liczba dwa?   
4. Czy Platon był platonikiem?   

Rozdział 3. Ofiara Pitagorasa    

Rozdział 4. Czy Pitagoras był pitagorejczykiem?
1. Platon i pitagorejczycy  
2. Pitagorejczycy   
3. Rewolucja niewspółmiernych    

Rozdział 5. Królewska droga do geometrii   
1. Przemijanie i trwałość  
2. Ocalić zjawiska 
3. Euklides z Aleksandrii   

Rozdział 6. Podróż z Herodotem    
1. O wylewach Nilu    
2. O dzieciństwie Cyrusa    
3. Zemsta Astiagesa   

Rozdział 7. Transformacje nieskończoności     
1. Początek w bezkresie     
2. Czy tylko ignorant może wierzyć w nieskończoną
liczbę wszechświatów?    
3. Kompromis Arystotelesa     
4. Przyczyna wszystkich liczb     

Rozdział 8. Chrześcijaństwo wchodzi na scenę    
1. Nowy ferment   
2. Przemiany    
3. Augustyn i Faustus    
4. Nowe horyzonty racjonalności   

Rozdział 9. Oswajanie nieskończoności     
1. Brat Bazylego   
2. Pognębienie Eunomiusza   
3. Metafizyka nieskończoności   

Rozdział 10. Relacyjna rewolucja w teologii    
1. Od substancji do relacji    
2. Formuła Tertuliana  
3. Nicea i Konstantynopol   
4. Od Trójcy do kosmologii   
5. Relacyjne piętno   

Rozdział 11. Pierwsze sobory i geometria  
1. Tropem protestanckiego teologa   
2. Wcielenie i przestrzeń  
3. Greckie dziedzictwo  
4. Perspektywa ikony   
5. Z Nicei do teorii ostatecznej    

Rozdział 12. Czas i wieczność   
1. Bez czasu i przestrzeni   
2. Gdy przemijała postać świata   
3. Ostatni Rzymianin  
4. O pociechach filozofii   
5. Co Bóg robił przed stworzeniem świata?   
6. Stąd do wieczności   
7. Od wieczności Boecjusza do teraz fizyki   

Rozdział 13. Od liczydła do szerokości form  
1. Resztki dziedzictwa   
2. Arytmetyka na liczydłach   
3. Geometria w kosmosie   
4. Geometria ruchu   
5. Długości i szerokości form  

Rozdział 14. Uśmiech nauczyciela   
1. Wizja na morzu  
2. Szeroki trakt do rzeczy boskich  
3. Matematyka teologiczna 
4. Wszechświat bez środka i obwodu   
5. Uśmiech nauczyciela   

Rozdział 15. Jak Bóg istnieje w świecie?  
1. Geometria i przestrzeń  
2. Obecność jako znak   
3. Co Kopernik pozostawił filozofom przyrody?  
4. Ku nieskończonej przestrzeni   

Rozdział 16. Paradygmat sfery 
1. Geneza paradygmatu    
2. Kształtowanie wszechświata    
3. Własności kuli    
4. Zignorowany obraz   
5. Nowe paradygmaty  
6. Platon i współczesna fizyka  

Rozdział 17. Kopernikanizm i polifonia  
1. Reguła metabasis 
2. Nowa astronomia  
3. Harmonia świata    

Rozdział 18. Jasno i wyraźnie  
1. Jak postępować z przyrodą?   
2. Mucha na suficie   
3. Materia – na sposób geometrii  

Rozdział 19. Gdy przestrzeń była Bogiem…  
1. W roli ogniwa   
2. Krytyk Kartezjusza   
3. Rozciągłość jako idea   
4. Kłopoty z geometrią, czasem i przestrzenią  

Rozdział 20. Galileusza czytanie księgi przyrody  
1. Wiedzieć jak Bóg   
2. Komety i Księga Wszechświata   
3. Jak Galileusz czytał księgę przyrody?   
4. Galileusz i geometria   

Rozdział 21. Od matematyki do teologii   
1. Rysa na dostojnym gmachu geometrii   
2. Nauczyciel Newtona   
3. „Mąż swojej żony”  
4. Program geometryzacji fizyki  

Rozdział 22. Bóg i geometria w dziele Newtona  
1. Humor Sir Izaaka   
2. Wielka synteza   
3. Geometryczna scena  
4. Polemika z Kartezjuszem   
5. Polemika z Leibnizem    
6. Newtonowska synteza    
7. Bóg i geometria    

Bibliografia   
Indeks nazwisk