Bezpieka i Urząd Bezpieczeństwa na Zamojszczyźnie

Autor: Krzysztof Czubara

Rok wydania: 2003

Ilość stron: 319

Oprawa: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

"Książka ta ukazuje nieznany, zamojski fragment dziejów Resortu Bezpieczeństwa Publicznego oraz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, organów państwowych, które wywarły zdecydowany wpływ na powstanie i funkcjonowanie Polski Ludowej. Przyjęte ramy czasowe rozprawy obejmują bardzo spójny w najnowszej historii Polski okres: od lipca 1944 do stycznia 1947 roku. Otwiera go wkroczenie Armii Czerwonej na Lubelszczyznę i tereny Zamojszczyzny w ostatnich dniach lipca 1944 r. oraz wprowadzenie, pod dyktando Związku Sowieckiego, komunistycznych rządów Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, którego istotną częścią był Resort Bezpieczeństwa Publicznego. Rządy PKWN, nieuznawane przez zdecydowaną większość społeczeństwa polskiego, od samego początku oparte były na terrorze sowieckich służb specjalnych i wzorowanego na nich polskiego aparatu bezpieczeństwa. Druga z ram czasowych wymaga szerszego wyjaśnienia. 19 stycznia 1947 r. odbyły się w Polsce wybory do Sejmu Ustawodawczego. Na skutek nacisków, represji aparatu bezpieczeństwa i fałszerstw dokonanych przez komunistów, kierowany przez nich blok wyborczy zdobył ponad 80 procent mandatów. Starania ludowców, którzy chcieli w wyborach odebrać komunistom władzę, zakończyły się całkowitym fiaskiem. Była to ostateczna klęska legalnej opozycji w Polsce. Początek 1947 r. to także liczne aresztowania i głośne procesy pokazowe kierownictwa Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, Narodowej Organizacji Wojskowej oraz Narodowych Sił Zbrojnych i ogłoszona po "zwycięstwie" władzy ludowej amnestia: Wybory 1947 roku i ogłoszona po nich amnestia - pisał Ryszard Terlecki - stanowią w powojennej historii Polski datę graniczną, próg nowej epoki. W pracy zastosowano układ rzeczowo-chronologiczny. Dzięki temu było możliwe w miarę przejrzyste ukazanie genezy, powstania oraz kolejnych zmian zachodzących w strukturze aparatu bezpieczeństwa, z uwzględnieniem ich lokalnego, zamojskiego charakteru. W tym układzie udało się również prześledzić działalność organów, a także metody podejmowanych przez nie działań na terenie powiatu zamojskiego na tle zachodzących przemian społeczno-politycznych.(...)"

Krzysztof Czubara

Spis treści:

Wykaz skrótów  /9

Słowo wstępne /13

Wstęp /15

Rozdział I. Geneza i powstanie aparatu bezpieczeństwa  /21

Rozdział II. Początki działalności Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Lublinie i Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Zamościu  /37

1. Organizacja i obsada personalna WUBP w Lublinie w latach 1944 -1945  /37

2. Powstanie, struktura organizacyjna i kadry PUBP w Zamościu w 1944 roku  /49

Rozdział III. Taktyka i metody działania /61

1. Podstawy prawne represji  /61

2. Areszty PUBP w Zamościu, więzienie i inne miejsca odosobnienia  /63

3. Współpraca PUBP z sowieckimi organami bezpieczeństwa  /78

Rozdział IV. Działalność operacyjna i praca śledcza  /91

1. Zagadnienia ogólne  /91

2. Sieć agenturalna  /94

3. Aparat śledczy  /104

4. Metody wymuszania zeznań stosowane przez oficerów śledczych  /110

Rozdział V. Walka z organizacjami niepodległościowymi  /115

1. Współpraca z MO /115

2. Walka ze zbrojnym i politycznym podziemiem  /117

3. Amnestie polityczne i ujawnianie oddziałów podziemia  /127

Rozdział VI. Zmiany w strukturze organizacyjnej i obsadzie personalnej PUBP w Zamościu w latach 1945 - 1947  /135

1. Przekształcenia strukturalne i stan osobowy  /135

2. Pomoc dla aresztowanych i współpraca funkcjonariuszy z konspiracją niepodległościową  /142

Rozdział VII. Udział UB w przeprowadzeniu referendum ludowego i kampanii wyborczej do Sejmu Ustawodawczego oraz działania na rzecz eliminacji niezależności politycznej PSL  /147

Zakończenie  /165

Noty biograficzne  /169

Słowniczek bezpieki 1944-1947  /195

Źródła i literatura  /199

Wykaz ilustracji  /211

Wykaz dokumentów umieszczonych w tekście  /219

Indeks nazwisk i pseudonimów  /223

Aneksy  /231