Bezpieczeństwo człowieka i społeczeństw w procesie dziejowym

Autor: Lech Chojnowski

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 486

Oprawa: twarda

Format: 17,0 cm x 24,5 cm

W książce opisano różne społeczeństwa i okresy historyczne, wykorzystując w tym celu także wiedzę z dziedzin wykraczających poza ściśle rozumiane bezpieczeństwo, takich jak antropologia, biologia, socjologia, politologia, a także historia. W monografii o tak szerokim zakresie czasowym i przedmiotowym autor musiał opierać się w dużej mierze na źródłach pośrednich.
Zapewne wiele treści zawartych w publikacji może być przedmiotem krytycznych uwag osób zajmujących się szczegółowymi badaniami różnych aspektów funkcjonowania człowieka i różnorodnych typów społeczeństw, jednak postawiony cel identyfikacji i porównania zagadnień bezpieczeństwa w procesie dziejowym wart był trudu włożonego w prace nad książką.
Publikacja adresowana jest przede wszystkim do studentów, pracowników naukowo-dydaktycznych kierunków studiów związanych z bezpieczeństwem, a także osób zajmujących się tą problematyką zawodowo. Ponadto autor ma nadzieję, że zainspiruje ona naukowców do dalszych prac nad rozwijaniem komponentu antropologicznego nauk o bezpieczeństwie.

(Ze Wstępu)

Spis treści:

Wprowadzenie  /11

CZĘŚĆ PIERWSZA - Koncepcje dziejów człowieka i społeczeństw  /27

Rozdział I. Geneza człowieka w świetle teorii ewolucji  /29

1. Nurt biologiczny ewolucjonizmu   /31

2. Człowiek w klasycznych koncepcjach teorii ewolucji  /34

3. Antropologia jako nauka o człowieku i jego ewolucji  /40

4. Antropologia bezpieczeństwa  /44

Rozdział II. Determinanty ewolucji człowieka i społeczeństw  /49

1. Biologiczne uwarunkowania przetrwania i rozwoju człowieka  /49

2. Człowiek a środowisko geograficzne  /57

3. Kulturowe i społeczne podstawy rozwoju człowieka i społeczeństwa  /62

Rozdział III. Etapy rozwoju człowieka i społeczeństw  /69

1. Technologiczne determinanty rozwoju: od dzikości, przez barbarzyństwo, do cywilizacji  /69

2. Socjopolityczne formy rozwoju społeczeństwa: od hordy i plemienia do wodzostwa i państwa  /75

3. Państwa jako polityczna forma organizacji społeczeństwa  /81

4. Typy społeczeństwa: od tradycyjnego, przez industrialne, do informacyjnego  /91

Podsumowanie części pierwszej  /99

CZĘŚĆ DRUGA - Bezpieczeństwo społeczeństw tradycyjnych  /103

Rozdział IV. Bezpieczeństwo społeczeństwa zbieracko-łowieckiego  /105

1. Zbieracze i łowcy jako najstarsza forma społeczeństwa  /105

2. Rozwój kulturowy społeczeństw łowców i zbieraczy  /109

3. Rozwiązywanie konfliktów społecznych w życiu gromadnym  /114

4. Zagadnienia bezpieczeństwa społeczeństwa zbieracko-łowieckiego  /119

Rozdział V. Problemy bezpieczeństwa cywilizacji agrarnej  /123

1. Społeczeństwa kopieniackie i pasterskie  /124

2. Rozwinięte społeczeństwo agrarne  /126

3. Człowiek jako własność innego człowieka, czyli niewolnictwo  /132

4. Wojny społeczeństw agrarnych  /143

5. Dominacja europejskiej sztuki wojennej  /153

Rozdział VI. Bezpieczeństwo społeczeństwa rolniczego w poglądach wybranych przedstawicieli myśli filozoficznej i społecznej  /161

1. Bezpieczeństwo w starożytnej (klasycznej) myśli filozoficznej  /162

2. Poglądy na bezpieczeństwo w chrześcijańskich koncepcjach filozoficznych /171

3. Bezpieczeństwo w poglądach filozoficznych i doktrynie społecznej epoki renesansu  /172

4. Bezpieczeństwo w teoriach okresu oświecenia  /178

Podsumowanie części drugiej  /189

CZĘŚĆ TRZECIA - Bezpieczeństwo społeczeństwa przemysłowego  /195

Rozdział VII. Narodziny społeczeństwa przemysłowego  /197

1. Rewolucja przemysłowa i jej konsekwencje  /197

2. Rewolucja naukowo-techniczna i jej skutki w sferze bezpieczeństwa  /204

Rozdział VIII. Nacjonalizm i jego konsekwencje  /209

1. Nacjonalizm jako ideologia państwa narodowego  /209

1.1. Rys historyczny nacjonalizmy  /210

1.2. Źródła nacjonalizmu  /212

1.3. Główne założenia ideologii nacjonalizmu  /213

2. Kategorie nacjonalizmu  /217

2.1. Nacjonalizm polityczny a nacjonalizm etniczny i kulturowy  /217

2.2. Nacjonalizm liberalny, ekspansjonistyczny i konserwatywny  /218

2.3. Nacjonalizm antykolonialny i postkolonialny  /221

2.4. Nacjonalizm a faszyzm /221

2.5. Nacjonalizm a patriotyzm  /223

3. Nacjonalizm jako źródło konfliktów  224

Rozdział IX. Kolonializm, dekolonizacja i neokolonializm  /229

1. Podboje kolonialne i kolonializm  /229

2. Dekolonizacja i neokolonializm  /236

3. Wojny kolonialne  /237

Rozdział X. Reżimy totalitarne jako zagrożenie bezpieczeństwa człowieka i społeczeństwa  /239

1. Faszyzm i nazizm  /239

1.1. Rys historyczny, źródła i istota faszyzmu  /239

1.2. Charakter państwa faszystowskiego  /243

1.3. Faszyzm włoski i nazizm w Niemczech  /244

1.4. Faszyzm we współczesnym świecie  /246

2. Komunizm i stalinizm  /248

2.1. Podstawy ideologii komunistycznej i jej ewolucja  /248

2.2. System rządów komunistycznych  /250

2.3. Stalinizm  /252

3. Systemy totalitarne  /254

Rozdział XI. Wojny ery przemysłowej jako źródło masowej wzajemnej destrukcji społeczeństw  /265

1. Społeczeństwa industrialne w okresie I wojny światowej  /265

2. Uprzemysłowienie walki zbrojnej - II wojna światowa  /278

3. Ewolucja środków walki zbrojnej na frontach II wojny światowej  /284

Rozdział XII. Wojna bez walki zbrojnej - zimna wojna  /289

1. Źródła i globalny charakter zimnej wojny  /289

2. Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego i Organizacja Układu Warszawskiego  /303

3. Rozwój i rola broni masowego rażenia  /310

4. Broń konwencjonalna i jej rozwój  /313

5. Wydatki obronne państw w okresie zimnej wojny  /318

6. Wojny i konflikty zbrojne w dziejach człowieka - próba podsumowania  /321

Rozdział XIII. Bezpieczeństwo społeczeństwa przemysłowego w teorii stosunków międzynarodowych  /329

1. Państwocentryczny realizm i neorealizm  /330

2. Liberalizm i neoliberalizm instytucjonalny  /333

3. Ekonomiczne korzenie perspektywy radykalnej  /335

4. Studia strategiczne i studia nad bezpieczeństwem  /336

Podsumowanie części trzeciej  /343

CZĘŚĆ CZWARTA - Transepokowe niemilitarne zagadnienia bezpieczeństwa  /353

Rozdział XIV. Niszczycielskie siły natury  /355

1. Środowisko naturalne jako źródło zagrożeń  /355

2. Trzęsienia ziemi  /357

3. Erupcje wulkanów  /363

4. Cyklony tropikalne, tajfuny i trąby powietrzne  /370

5. Powodzie i tsunami  /373

6. Epidemie i zarazy  /377

7. Kolizje z obiektami kosmicznymi  /381

8. Ocena ryzyka związanego z katastrofami naturalnymi  /386

Rozdział XV. Problemy demograficzne i obciążenie środowiska przyrodniczego  /389

1. Człowiek a równowaga dynamiczna ekosystemów  /389

2. Wzrost liczby ludności świata  /393

3. Antropogeniczne obciążenie środowiska naturalnego /401

4. Wyczerpywanie zasobów naturalnych i tego konsekwencje  /405

Rozdział XVI. Ubóstwo, niedożywienie i głód jako zagrożenia egzystencjalne  /413

1. Ubóstwo jako wynik wzrostu liczby ludności  /413

2. Ubóstwo a nierówności społeczne  /416

3. Niedożywienie i głód oraz ich faktyczne i społeczne konsekwencje  /419

4. Problem niedoboru żywności w dziejach człowieka  /423

5. Prawo do wyżywienia  /430

Rozdział XVII. Problemy bezpieczeństwa ekologicznego  /433

1. Kurczenie się warstwy ozonowej jako zagrożenie życia na Ziemi  /434

2. Utrata różnorodności biologicznej  /437

3. Degradacja gleb  / 440

4. Antropogeniczna zmiana klimatu  /444

5. Niedobór i zanieczyszczenie wody  /452

6. Odpady niebezpiecznej  /454

Podsumowanie części czwartej  /457

Zakończenie  /461

Bibliografia  /467

Spis schematów  /483

Spis wykresów /484

Spis tabel  /484