Barwy polskości czyli życie burzliwe Tadeusza Bułharyna

Autor: Piotr Głuszkowski

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 445

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 15,0 cm x 23,5 cm

Seria: Biblioteka Literatury Pogranicza nr 26

Tadeusz Bułharyn to jedna z kluczowych postaci pozwalających zrozumieć polsko-rosyjskie stosunki w I poł. XIX w. oraz dynamikę rozwoju literatury rosyjskiej w okresie od kongresu wiedeńskiego do wojny krymskiej. Służył najpierw w armii rosyjskiej, później zaś wspólnie z Napoleonem walczył przeciw Rosjanom. W obu armiach został odznaczony za męstwo. W 1819 r. osiadł w Petersburgu, gdzie w ciągu dziesięciu lat został uznany za najpoczytniejszego pisarza w Rosji. Współpracował z III oddziałem, wydawał najpopularniejszą gazetę w Cesarstwie Rosyjskim – „Siewiernają Pczełę”.

Jest to pierwsza biografia Tadeusza Bułharyna, mimo iż w ciągu ostatnich 25 lat napisano o nim 400 artykułów, a dotyczące go źródła są publikowane od blisko 150 lat. Książka wyjaśnia, dlaczego Aleksander Puszkin i Nikołaj Gogol przez wiele lat zaciekle go zwalczali, Aleksander Gribojedow uważał za najbliższego przyjaciela, Kondratij Rylejew przekazał mu swe utwory, a Adam Mickiewicz dziękował za pomoc i uważał za „męża uczciwego i nieskazitelnego”.

Spis treści:

Zamiast wstępu. Tadeusz Bułharyn - biografia niezwykła   /5

Stan badań, źródła  /13

Rozdział I. Potomek Skanderbega?  /25

Historia rodu  /25

Ojciec Bułharyna  /32

Dzieciństwo  /34

Lata szkolne  /36

Rosyjska armia  /39

Patrioci czy zdrajcy?  /44

Rozdział II. W służbie dwóch cesarzy  /51

Kapitan Wielkiej Armii  /51

Napoleonofil  /54

Hiszpania  /56

Wyprawa na Moskwę  /59

Spotkanie z Napoleonem  /61

Bułharyn sprzedaje Rosję  /65

Stary wiarus  /67

Rozdział III. W Królestwie i na Litwie  /69

Trudne powroty  /69

Okres wileński  /73

Kariera uniwersytecka  /75

Towarzystwo Szubrawców  /76

Inicjacja  /78

Bułharyn - mason  /80

Rozdział IV. Od chudopachołka do wielmoży  /83

Petersburg  /83

Rodzinny proces  /87

Nikołaj Grecz i literacka Rosja  /88

Krótki szkic o literaturze polskiej  /91

"Siewiernyj Archiw" - pierwszy sukces wydawniczy  /97

Naukowiec  /100

Polskie artykuły  /103

Bułharyn i Lelewel  /106

Siła rażenia Lelewela  /111

Krzewiciel polskiej historii  /114

Fenomen dziennika "Siewiernaja Pczeła"  /117

Rozdział V. Dekabryści  /123

Nowe idee a "sprawa polska"  /123

Popularność Bułharyna wśród dekabrystów  /125

Odetniemy Ci głowę na twojej pszczole   /127

Jak poznać dekabrystę  /129

Powstanie o kilku wystrzałach  /131

Proces dekabrystów  /134

Spowiedź i deklaracja współpracy  /140

Związki z dekabrystami po powstaniu  /141

Przyjaciel Aleksander Gribojedow  /143

Rozdział VI. Donosiciel, agent czy analityk?  /151

Charakter i struktura III oddziału  /151

Tajna policja i Benckendorff  /153

Po co Bułharyn III oddziałowi?  /156

Analityk  /158

Agent Tadeusz  /160

Kto jest autorem raportów?  /162

Plusy i minusy współpracy  /163

Szara eminencja  /164

Car królem Polski  /168

"Odbudowa naszej Rzeczypospolitej"  /170

Bułharyn i Dubelt  /172

Nowy pomysł na wolną Polskę  /174

Rozdział VII. Powstanie listopadowe. Zdrada czy kompromis?  /177

Czy można było uniknąć powstania?  /177

Powstańczy zryw  /179

Powstańczy dodatek - czyli co Rosjanin wiedział o Polakach  /180

Tuszowanie winy  /182

Walka z powstaniem  /185

Bunt warszawiaków  /189

Polska cholera i zdobycie Warszawy  /192

Konsekwencje powstania dla Bułharyna  /193

Rozdział VIII. Zaścianek Pana Tadeusza  /195

Ucieczka do Inflant  /195

Gospodarz  /197

Niemiecki Dorpat  /200

Ateny Północy  /201

Wielonarodowe rosyjskie Inflanty  /203

Lokalny patriotyzm  /207

III oddział i Polacy w Inflantach  /212

Rozdział IX. Bułharyn wielkim pisarzem był  /215

Mistrz felietonu  /215

Iwan Wyżygin - pierwszy rosyjski bestseller  /220

Powieść historyczna  /226

Obraz Polski  /228

Klasyk literatury  /230

Historyk  /231

Cenzura  /235

Polska świnia  /239

Rozdział X. Mickiewicz i Bułharyn. Biografie równoległe  /245

Mickiewicz w Rosji  /246

Początek znajomości  /249

Jak przechytrzyć Nowosilcowa  /252

Raport Nowosilcowa  /254

Uczty u Bułharyna  /260

Tłumacz Mickiewicza  /263

Paszport dla poety  /263

Paryskie kontakty  /266

Rozdział XI. Aleksander Puszkin  /271

"Nasze wszystko", czyli kult wieszcza  /271

Świętokradcze porównania  /273

Miłe złego początki  /274

Pierwsze zgrzyty  /276

Pierwsze spotkanie  /281

Geneza konfliktu  /284

Plagiator i cenzor  /285

Walka o palmę pierwszeństwa  /290

Dziennikarska wojna  /292

Śmiercionośne rymy  /295

Puszkin-Ropuszkin, Puszkin-Świstuszkin  /299

Riposta poety  /301

Rozdział XII. Bułharyn, Gogol i naturalna szkoła  /309

Po pracę do Bułharyna  /309

Wyżygin i Szpońka  /314

Krytyka Gogola  /316

Kolejny rywal  /318

Naturalna szkoła i rosyjski Homer  /319

Walka z naturalną szkołą  /321

Główny krytyk Gogola  /323

Szansa na przymierze  /326

Rozdział XIII. Życie prywatne /331

Jak wyglądał Bułharyn  /331

Żona z domu publicznego  /335

Tajemnice alkowy  /338

Rodzina  /341

Żarłok  /342

Bułharyn urzędnik  /345

Rozdział XIV. Ideolog słowiańskiego imperium  /351

Ideologia czasów Mikołaja I  /351

Prawosławie  /353

Samodzierżawie  /336

Ludność/narodowość  /356

Między okcydentalizmem i słowianofilstwem  /357

Panslawista  /360

Rozdział XV. Czy rosyjski pisarz może być polskim patriotą?  /367

Triumwirat  /368

Propolskie artykuły  /371

Polska tematyka  /375

Polska muzyka  /376

Walka o polskie artykuły  /380

Literacki most pomiędzy Polską i Rosją  /383

Spotkania z Polakami  /386

Bibliofil  /389

Narodowość Bułharyna  /390

Białorusin  /393

Cicha śmierć  /396

Zakończenie  /399

Bibliografia  /407

Indeks nazwisk  /433