Art Deco. Całość. Szczegółowy przewodnik po sztuce dekoracyjnej lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku

Autor: Alastair Duncan

Wydawca: Universitas

Rok wydania: 2012

Ilość stron: 544

Oprawa: twarda

Format: 23,5 cm x 30,5 cm

Styl art déco zajmuje szczególne miejsce w historii sztuki dekoracyjnej XX wieku, o czym świadczy mnogość teorii związanych z jego genezą, znaczeniem oraz siłą oddziaływania. Z uwagi na liczne, pozornie sprzeczne ze sobą aspekty art déco próżno dziś szukać jednoznacznej definicji zakresu i charakterystyki tego stylu. Gdy sztukę tę po raz pierwszy zaprezentowano szerszej publiczności w 1925 roku, podczas paryskiej Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes, większość krytyków uznała art déco za wyraz radykalnego sprzeciwu wobec secesji, dominującej od lat dziewięćdziesiątych XIX wieku. Pogląd ten należy jednak uznać za nietrafny, gdyż biorąc pod uwagę upodobanie do wyszukanego wzornictwa, egzotycznych materiałów, jaskrawych barw oraz staranność opracowania detali, art déco stanowi raczej naturalną kontynuację secesji. Niesłuszne jest też często spotykane twierdzenie, że rozkwit art déco przypada na okres pomiędzy rokiem 1920 a II wojną światową. Wiele najwspanialszych przykładów tego kierunku powstało przed wybuchem I wojny lub w jej trakcie, zaś rozmaite majestatyczne budowle, zwłaszcza amerykańskie, świadczą, że era art déco bynajmniej nie dobiegła końca wraz z początkiem lat trzydziestych i nastaniem Wielkiego Kryzysu.
Współcześni historycy nie uznają art déco za spójny nurt artystyczny, lecz raczej za konglomerat rozmaitych form estetyki - od inspiracji sztuką starożytnego Egiptu po futurystyczne wizje oraz od ścisłego geometryzmu po asymetrię. Świadectwem różnorodności art déco jest wielka liczba jego odmian i wcieleń, nie tylko we wzornictwieprzemysłowym, lecz również w rzeźbie, architekturze, fotografii oraz modzie.
W niniejszej książce pojęcie art déco jest interpretowane w kategoriach stylu zdobniczego, eksponowanego na paryskich Salonach pomiędzy I a II wojną światową. Salony te umożliwiały artystom, którzy reprezentowali rozmaite sztuki piękne i stosowane, wystawianie najnowszych dzieł na widok publiczny i zwracanie uwagi krytyków, zaś kustoszom muzeów oraz przedstawicielom władz państwowych dokonywanie zakupów dla prowadzonych przez siebie instytucji. Styl art déco na paryskich Salonach stanowił pociągającą mieszankę luksusu, relaksu, egzotyki i przyjaznego nastroju. Dobrze wpasowywał się w powojenny klimat wyzwolenia, pogoni za przygodą i poszukiwania nowych wyzwań.
Nie ulega wątpliwości, że leksykon art déco kryje istotne paradoksy: obejmuje, z jednej strony, dzieła szczególne, pieczołowicie ukształtowane z egzotycznych i luksusowych surowców, przeznaczone dla wąskiej, zamożnej i kosmopolitycznej klienteli; z drugiej zaś - tanią produkcję taśmową dla masowego odbiorcy, wyroby z plastiku i chromu, pozbawione powierzchownych dekoracji, lecz o estetycznych formach, jak choćby opływowe karoserie samochodów i wymyślne utensylia kuchenne. Wszystkie wymienione wyżej nurty zlały się w złożony kalejdoskop doznań wizualnych, którego niezwykła różnorodność rodzi dziś pytania o sens klasyfikowania art déco jako spójnego nurtu artystycznego.
Kwestia szerokiego zakresu oddziaływania art déco oraz jego splotu z modernizmem i innymi stylami artystycznymi do dziś nie doczekała się jednoznacznego wyjaśnienia i najprawdopodobniej nie doczeka się go już nigdy, gdyż współcześni badacze nie są w stanie wypracować wspólnej, jednolitej definicji omawianego tu zjawiska. Trudno zresztą o sensowne formalizowanie różnorodności i/lub spójności estetyki, która kształtowała zarówno artykuły luksusowe, jak i przedmioty codziennego użytku. Z drugiej zaś strony, pomimo sporów o stylistyczne granice art déco, miłośnicy tego stylu zgodnie zwracają uwagę na jego odświeżającą żywość oraz uwodzicielski, nostalgiczny powab. Autor niniejszej książki zdecydował się uwzględnić w niej również przykłady graniczne, pozostawiając Czytelnikowi subiektywną decyzję o uznaniu (bądź nie) wybranych dzieł za przykłady estetyki art déco.

Spis treści:

Wprowadzenie  /6

Tworzywa i twórcy  /12

MEBLE I WYSTRÓJ WNĘTRZ  /14

Pierre Chareau   /23

Donald Deskey     /28

Maurice Dufrene   /34

Paul Dupre-Lafon  /38

Ean - Michel Frank   /42

Paul- Theodore Frankl    /48

Eileen Gray  /52

Robert   Mallet - Stevens  /57

Martine  (Paul  Poiret)  /60

Charlotte  Perriand  /62

Eugene  Printz /67

Armand- Albert   Rateau    /72

Jaques- Émile   Ruhlmann   /79

Sue   et  Mare /88

RZEŹBA   /96

Demetre  Chiparus   /104

Carl Paul  Jennenwein /110

Boris Lovet-Lorski  /114

Jan  i  Joel Martel   /118

Gustav Miklos  /122

Johann- Philipp   Preiss  /127

MALARSTWO,  GRAFIKA,  PLAKAT  I   OPRAWA  KSIĄŻEK   /130

Rose  Adler /137

Paul  Bonet  /142

Cassandre ( Adolphe  Mouron)  /148

Paul  Colin   /152

Jean  Dupas  /157

Erte  (Romain De  Tirtoff)    /160

Pierre- Émile  Legrain  /165

Tamara  Łempicka   ( DE  LEMPITZKI)  /170

Francois - Louis   Schmied   /175

SZKŁO  /178

Joseph- Gabriel  Argy- Rousseau  /184

Daum   Freres   /188

Francois- Émile  Decorchemont  /193

Rene   Lalique  /196

Maurice  Marinot /202

CERAMIKA  /206

Rene   Buthaud  /214

Clarice  Cliff    /216

Émile  Decoeur  /220

Viktor   Schreckengost  /224

OŚWIETLENIE   /228

Albert   Cheuret    /234

Jean   Perzel  /239

Simonet  Freres   /242

TKANINY 246

Ivan da Silva Bruhns   /255

Gunta Stolzl  (Stadle - Stolzl)  /260

SREBRO ,  METAL,  LAKA   I   EMALIA  /264

Edgar  Brandt   /273

Maison Desny   /280

Jean   Dunand   /284

Jean   Puiforcat   /294

BIŻUTERIA  /298

Cartier  /306

Fouquet  /310

Raymond  Templier   /314

Projektanci, artyści i wytwórcy:  od  A  do  Z  /316

Źródła cytatów  / 528

Podziękowania  /528

Słowniczek  /529

Bibliografia  /532

Właściciele ilustracji  /535

Indeks /538