Architektura spod znaku Temidy w prowincji śląskiej w latach 1877-1918

Autor: Sebastian Wróblewski

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 597

Oprawa: miękka

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Stan bardzo dobry minus

Po utworzeniu w 1871 r. Cesarstwa Niemieckiego wprowadzono reformy ustroju sądowego i powołano do życia Ministerstwo Robót Publicznych, które miało decydujący wpływ na formy architektoniczne struktur administracji państwowej. W okresie rządów Wilhelma I (1871–1888) uformował się nurt architektoniczny unifikujący rozwiązania projektowe w budownictwie sądów i więzień. Grynderski neorenesans „florencki” niósł określoną symbolikę. Znaczenie symboliczne architektury spod znaku Temidy uległo zmianie w okresie panowania Wilhelma II (1888–1918). W czasie rządów ostatniego cesarza pojawiły się dwa główne nurty architektoniczne: wcześniejszy, o „liberalnych” rozwiązaniach architektonicznych, nawiązujący do niemieckich, „narodowych” form i późniejszy – obejmujący formy Rétablissement – bardziej zachowawczy. W przypadku architektury więzień i dużych zespołów penitencjarnych ewolucja – szczególnie tych dużych zespołów – rozpoczęła się w Prusach już w 1. połowie XIX w. i przebiegała od importowanych form „architektury twierdz” do swoistej hipostazy miasta odkupienia.
W pracy Architektura spod znaku Temidy w prowincji śląskiej w latach 1877–1918 omówione zostały rozwiązania z prawie 130 okręgów sądowych. Każdy z obiektów stanowił, mimo wspólnych cech, unikalne świadectwo europejskiej kultury belle époque, jej symboliki i piękna.

Spis treści:

1. Wprowadzenie  /5

1.1. Ramy czasowe i tło historyczne badanego okresu  /5

1.2. Przedmiot, zakres, założenia i cele pracy  /13

1.3. Metoda prowadzenia badań i konstrukcja pracy  /17

1.4. Stan badań  /22

2. Architektura wymiaru sprawiedliwości w Prusach w latach 1877-1918  /29

2.1. Kształtowanie się rozwiązań formalno-przestrzennych w architekturze wymiaru sprawiedliwości na tle przemian państwa pruskiego  /29

2.2. Wpływ dworu Hohenzollernów na pruską i cesarską architekturę administracji i wymiaru sprawiedliwości  /41

2.3. Rola Ministerstwa Robót Publicznych - Karl Friedrich Endell i inni architekci berlińscy oraz ich wpływ na architekturę wymiaru sprawiedliwości w Cesarstwie  /46

2.4. Rozprzestrzenianie się berlińskiej stylistyki architektury wymiaru sprawiedliwości w Cesarstwie i we wschodnich prowincjach Prus  /63

3. Struktura i siedziby wymiaru sprawiedliwości na pruskim Śląsku  /93

4. Architektura budynków wymiaru sprawiedliwości w prowincji śląskiej przed 1877 r. - neorenesans florencki jako pierwszy nurt unifikujący  /103

5. Neorenesans florencki na Śląsku i we wschodnich Prusach - epoka grynderska w architekturze wymiaru sprawiedliwości  /145

6. Preferencje estetyczne po 1877 r. w śląskiej architekturze wymiaru sprawiedliwości - unifikacja rozwiązań estetycznych z okresu panowania Wilhelma II  /167

6.1. Architektura neorenesansowa i neomanierystyczna - zespoły sądowo-więzienne na Śląsku  /172

6.2. Gmachy sądowe o asymetrycznych rozwiązaniach bryły w kostiumie neorenesansu "północnego" i neomanieryzmu  /178

6.3. Gmachy sądowe o symetrycznych bryłach i zrównoważonej kompozycji fasady w kostiumie neorenesansu "północnego"   /244

6.4. Śląskie budynki sądowe w kostiumie neogotyckim  /270

6.5. Budynki sądów w neobarokowo-klasycystycznym kostiumie zewnętrznym będące odwołaniem do Retablissement - rozbudowy zespołów sądowych o nowe skrzydła i nowe założenia  /291

7. Od twierdzy do hipostazy nowego Jeruzalem - miasta odkupienia. Architektura penitencjarna i  zespoły więzienne  /341

7.1. Tezy Michaela Foucault i rodzaje systemów więziennych  - benthamowski Panoptykon  /341

7.2. "Szkoła twierdz" i przejście do modelu miasta odkupienia w Prusach. Wronki jako szczytowe osiągnięcie założeń penitencjarnych  /357

7.3. Śląskie rozwiązania architektury penitencjarnej  /383

7.4. Architektura "szkoły twierdz" i twórczość Carla Ferdinanda Bussego  /385

7.5. Kompozycje przestrzenne dużych zespołów więziennych w prowincji śląskiej  /437

8. Lokalizacje budynków i zespołów wymiaru sprawiedliwości  w strukturze urbanistycznej miast  /463

9. Detal architektoniczny i dyspozycje  przestrzenno-funkcjonalne śląskich budynków sądowych  /485

10. Zakończenie  /525

Podziękowania   /533

Bibliografia  /535

Spis ilustracji  /567

Indeks miejscowości  /589