Archeologia średniowieczna. Problemy. Źródła. Metody. Cele badawcze

Autor: Stanisław Tabaczyński

Rok wydania: 1987

Liczba stron: 274

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - książka używana, okładka z zatarciami, grzbiet okładki znacznie powycierany, brzegi stron i strony pożółknięte

"Celem tej pracy jest właśnie wprowadzenie czytelnika w osobliwości tego rozwoju tj. pewien krąg specyficznych zagadnień, które nie przestając być nigdy istotnymi aspektami rozwoju całej dyscypliny (a nawet szerzej - całej grupy nauk historycznych i antropologicznych) stanowią zarazem owe differentia specifica archeologii średniowiecznej właśnie. Zarówno ze względu na chronologię właśnie, obszar, na jakim gównie operuje, przedmiot oraz pewne metody badawcze jest archeologia średniowieczna ponadto szczególnie interesującym terenem wymiany wyników i konfrontacji doświadczeń badawczych z innymi naukami historycznymi. Czy jednak i w jakiej mierze uzasadnione jest odrębne niejako traktowanie archeologii średniowiecznej?"

(ze wstępu)

Spis treści:

Wstęp  /7

Część pierwsza. Początki i rozwój archeologii średniowiecznej. Aktualne orientacje badawcze i kierunki konceptualizacji  /

I. Wielość nurtów rozwojowych archeologii  /19

1. Tradycje starożytnictwa i początki refleksji klasycznej  /19

2. Humanizm, naturalizm i historyzm jako źródła inspiracji i modele uprawiania archeologii  /20

3. Archeologia postklasyczna: późne narodziny i szybki wzrost  /28

4. Spory o charakter badań i status naukowy archeologii  /37

Część druga. Proces dziejowy (pierwotny) i stratyfikacyjny (pochodny)

I. Społeczeństwa postplemienne jako przedmiot badań archeologicznych  /43

1. Przestrzenie prób. Rola wiedzy przedmiotowej  /44

2. Fakty społeczno-kulturowe i fakty archeologiczne  /48

3. Kultura "żywa", "zamierająca" i "martwa": mechanizmy selekcji, chronologiczne granice obserwacji archeologicznej  /54

4. Akumulacje, depozyty i problem ciągłości procesu stratyfikacyjnego  /59

5. Rodzaje zachowań społeczno-kulturowych i ich uchwytne archeologiczne korelaty  /67

6. Procesy źródłotwórcze: wzrost roli uwarunkowań społecznych  /73

II. Stanowiska archeologiczne i próby konceptualizacji procesu stratyfikacyjnego  /79

1. Stanowska osadnicze i cmentarzyska  /82

2. Depozyty i znaleziska monetarne  /89

Część trzecia. Obserwacja, pozyskiwanie i dokumentowanie danych w terenie

I. Prace terenowe archeologa - kontrolowanymi badaniami empirycznymi  /96

1. Metoda stratygraficzna: podstawy geologiczne  /98

2. Metoda stratygraficzna: adaptacja, rozwój i zastosowania w archeologii  /101

II. Sekwencje stratygraficzne  /105

1. Kryteria wyodrębniania i agregacji jednostek stratygraficznych   /105

2. Chronologia komponentów i problem datowania warstw kulturowych  /111

3. Luki sedymentacyjne. Pojęcie "międzywarstwy"  /115

4. Kierunki i perspektywy dalszej konceptualizacji  /121

III. Problemy datowania  /133

1. Termini ante et post quem  /133

2. Monety jako wskaźniki chronologiczne interwałów czasowych formowania się warstw  /138

3. Problem identyfikacji znaczącego chronologicznie następstwa typów wytworów  /144

4. Możliwości i ograniczenia wnioskowania o chronologii układów wielowarstwowych  /149

Część czwarta. Rola archeologii w procedurze wyjaśniania oraz sprawdzania faktów i przebiegu procesów dziejowych 

I. Źródła archeologiczne - źródła pisane   /151

1. Wskaźniki i indicata  /153

2. Struktury informacyjne źródeł i problemy modelowania  /160

II. Rodzaje wyjaśniania w archeologii  /167

1. Prawa i teorie w procedurach wyjaśniania  /167

2. Reguły wyjaśniania historycznego. Formuły nomologiczne w archeologii  /169

3. Historyczna czy adaptacyjna odmiana interpretacji humanistycznej  /170

4. Wyjaśnienie funkcjonalno-genetyczne  /173

Część piąta. Archeologia i historia. Przykłady współdziałania 

I. Źródła kopalne o wczesnośredniowiecznej strukturze podziału i wymiany dóbr: przykład Polski X-XI wieku  /177

II. Upieniężnienie wymiany lokalnej oraz niektóre inne aspekty XI-wiecznej cezury w rozwoju ośrodków grodowo-miejskich w Polsce   /207

III. Z badań nad społeczeństwem, gospodarką i kulturą w Italii   /227

Uwagi końcowe  /248

Bibliografia  /250

Summary  /272