Amalariusz z Metzu Dzieła I. Święte obrzędy Kościoła

Przekład zbiorowy - redakcja ks. Tadeusza Gacia

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 497

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Źródła i monografie 434

 

"Dzieła Amalariusza z Metzu są, po pierwsze - i to jest najważniejsze - świadectwem tego, jak rozumiano officium divinum w poprzednich epokach. Po drugie, mówią pośrednio o tym, że liturgia kształtowała naszą kulturę, a jej bramą na cały świat był język łaciński. Dziś, niestety, pojęcie dziedzictwa liturgicznego bardzo się zatarło, a liturgia współczesna nie potrafi już interpretować i nieść kultury, w której była zawarta pamięć dwóch tysięcy lat. Zajmując się twórczością autora sprzed 1200 lat, pracownicy Katedry Literatury Łacińskiej Antyku Chrześcijańskiego i Czasów Nowożytnych KUL pragną się włączyć, zwłaszcza w perspektywie stulecia istnienia naszej katolickiej Alma Mater, w jej misję, którą jest również przekazywanie i obrona kultury chrześcijańskiej. Wierzymy, że pamięć nie tylko jest kultem przeszłości, ale może być też zaczynem przyszłości".

(Z Przedmowy)

Spis treści:

Przedmowa (ks. T. Gacia)  /9

Wstęp (ks. J.A. Ihnatowicz)  /13

List wielebnego opata Piotra  /29

Odpowiedź Amalariusza na list opata Piotra  /31

List cesarza Karola do Amalariusza  /35

List Amalariusza do cesarza Karola o skrutynium i chrzcie  /37

Drugi list cesarza Karola do Amalariusza  /51

ŚWIĘTE OBRZĘDY KOŚCIOŁA

Wstęp  /55

Przedmowa Amalariusza  /61

KSIĘGA PIERWSZA /65

Krótka przedmowa - Cel napisania traktat  /65

I. Siedemdziesiątnica  /66

II. Sześćdziesiątnica  /73

I. Pięćdziesiątnica  /76

IV. Czterdziestnica, czyli Wielki Post  /78

V. Dlaczego czterdziestodniowy post może być obrazem doczesnego życia - Augustyn, fragment dzieła O zgodności Ewangelistów  /80

VI. Dlaczego czterdziestodniowy post ustanowiono w takiej porze roku - Augustyn, fragment Listu do Januariusza  /80

VII. Różnice w codziennych oficjach mszalnych  /81

VIII. Druga różnica - w czwartym tygodniu Wielkiego Postu  /84

IX. Trzecia różnica - w sobotę przed Niedzielą Palmową  /88

X. Czwarta różnica - w Niedzielę Palmową  /89

XI. Piątka różnica - w środę Wielkiego Tygodnia  /90

XII. Szósta różnica - w Wielki Czwartek  /94

XIII. Siódma różnica - w Dzień Przygotowania, czyli w Wielki Piątek  /113

XIV. Adoracja krzyża świętego  /119

XV. Kolejna różnica w Wielki Piątek  /125

XVI. Ósma różnica - w Wielką Sobotę  /126

XVII. Błogosławieństwo baranków zrobionych z wosku  /127

XVIII. Błogosławieństwo świecy  /127

XIX. Lekcje  /129

XX. Dwie świece  /135

XXI. Proklamacja lekcji w Wigilię Paschalną i w Wigilię Pięćdziesiątnicy   /136

XXII. Kantyki  /137

XXIII. Namaszczenie olejem w Wielką Sobotę  /138

XXIV. Ewangelia dowodzi, że katechumeni mogą zbawić się przez wyznanie wiary innych wiernych  /140

XXV. Poświęcenie źródła chrzcielnego  /145

XXVI. Zanurzenie świecy w wodzie  /146

XXVII. Namaszczenie krzyżem przez prezbitera i włożenie rąk biskupa na neofitę  /148

XXVIII. Litania  /157

XXIX. Strój "chodzących w bieli" i podsumowanie na temat Siedemdziesiatnicy  /158

XXX. Zapalenie świec  /161

XXXI. Msza w nocy  /162

XXXII. Osiem dni nefitów  /165

XXXIII. Dodatkowe wiadomości na temat tych ośmiu dni  /168

XXXIV. Święty dzień Paschy  /169

XXXV. Dowód na to, że sześć dni paschalnych obrazuje pozostałe niedziele i ludzi sprawiedliwych: pięćdziesiąt dni od Soboty Wielkanocnej aż do Soboty w Oktawie Pięćdziesiątnicy obrazuje życie przyszłe; powszednie dni oraz niedziele Siedemdziesiątnicy i Wielkiego Postu obrazują pokutujących  /171

XXXVI. Dni Pięćdziesiątnicy  /174

XXXVII. Nabożeństwa błagalne  /177

XXXVIII. Wigilia Pięćdziesiątnicy  /179

XXXIX. Następne siedem dni Pięćdziesiątnicy  /182

XL. Jak długo powinni zachować krzyżmo ci, którzy nie otrzymują nałożenia rąk biskupów w czasie chrztu, ale później  /183

XLI. Msza o Niewinnych Młodziankach   /187

KSIĘGA DRUGA

I. Dwanaście lekcji /189

II. Coroczne posty kwartalne  /192

III. Liczba lekcji we wspomniane wyżej trzy dni  /195

IV. Jak powszechnie określa się duchownych   /198

V. Tonsura  /199

VI. Święte stany, do których nasi biskupi włączają zgodnie praktyką Kościoła  /201

VII. Ostiariusze  /203

VIII. Lektorzy  /204

IX. Egzorcyści  /205

X. Akolici  /205

XI. Subdiakoni  /206

XII. Diakoni  /207

XIII. Prezbiterzy  /211

XIV. Biskup  /215

XV. Szaty duchownych  /218

XVI. Poświęconych szat nie należy używać na co dzień  /218

XVII. Humerał  /220

XVIII. Alba  /220

XIX. Kasula, czyli szata wierzchnia  /222

XX. Stuła   /223

XXI. Dalmatyka  /223

XXII. Tunika nakładana przez kapłana na albę  /226

XXIII. Paliusz używany przez arcybiskupa  /227

XXIV. Sudarium  /228

XXV. Różne rodzaje sandałów  /229

XXVI. Podsumowanie na temat szat  /231

KSIĘGA TRZECIA

Wstęp  /223

I. Dzwony, które nas gromadzą  /233

II. Kościół jako miejsce  /235

III. Chór kantorów  /239

IV. Strój kantorów  /242

V. Wejście biskupa przed rozpoczęciem Mszy  /243

VI. Kyrie eleison  /251

VII. Świece  /253

VIII. Chwała na wysokości  /254

IX. Pierwsza modlitwa mszalna  /255

X. Miejsce, na którym biskup zasiada  /257

XI. Posługa lektora i kantora  /258

XII. Czym się różnią alleluja i traktus  /263

XIII. Alleluja  /265

XIV. Czym się różnią alleluja i traktus  /265

XV. Zdejmowanie kasuli, czyli szaty wierzchniej  /266

XVI. Kołatki  /267

XVII. Wejście na podwyższenie  /268

XVIII. Diakon wstępuje ma podwyższenie  /269

XIX. Obrzęd zwany ofiarowaniem  /272

XX. Sekreta  /281

XXI. Hymn, czyli przygotowanie przed męką Pańską  /281

XXII. Hymn, Święty, Święty, Święty  /285

XXIII. Kanon   /285

XXIV. Polecenie Pańskie dotyczące konsekracji Ciała i Krwi  /291

XXV. Wstąpienie Chrystusa na krzyż /293

XXVI. Ciało Chrystusa na krzyżu po oddaniu ducha i nasze umieranie z Chrystusem  /296

XXVII. Podanie pateny  /301

XXVIII. Obrzęd, który upamiętnia spoczynek Pana w grobie  /303

XXIX. Modlitwa Pańska  /304

XXX. Subdiakoni podchodzą, aby wziąć Ciało Pańskie z ołtarza /308

XXXI. Wpuszczenie chleba do wina  /309

XXXII. Pocałunek pokoju  /310

XXXIII. Baranku Boży  /311

XXXIV. Eucharystia  /312

XXXV. Część hostii, która zostaje na ołtarzu  /313

XXXVI. Ostatnie błogosławieństwo  /314

XXXVII. Dalsza część ostatniego błogosławieństwa  /316

XXXVIII. Poranna Msza w uroczystość św. Jana Chrzciciela  /317

XXXIX. Ofertorium Był w ziemi [Hus] mąż  /318

XL. Adwent Pański  /318

XLI. Narodzenie Pańskie  /321

XLII Pora Mszy ustalona przez zwyczaj  /321

XLIII. Hypapante /322

XLIII. Msza za zmarłych  /323

LISTY  /327

I. O imieniu Jezus  /327

II. Odpowiedź arcybiskupa Jeremiasza  /328

III. Amalariusz do czcigodnego biskupa Jonasza /328

IV. List do biskupa Rantgariusza  /328

V. Do opata Hettona  /330

VI. Amalariusz do Guntarda, umiłowanego syna w nauce Chrystusowej  /331

KSIĘGA CZWARTA

Krótki wstęp  /337

I. O tym, że to, co jest Boże, powinniśmy oddawać Bogu. Ile godzin słońce oświeca ziemię, tyle razy w powtarzających się częściach psalmodii ofiarujemy samych siebie Bogu dniem i nocą, wyłączywszy oficyja wieczorna, komplety i oficja poranne, które trzeba omówić oddzielnie  /337

II. Pryma  /339

III. Tercja  /345

IV. Modlitwa, którą wspólnota braci odmawia w określonych porach dnia i nocy  /353

V. Seksta  /357

VI. Nona  /358

VII. Nieszpory  /359

VIII. Kompleta  /367

IX. Oficjum nocne podczas nocy niedzielnych  /369

X. Oficjum nocne podczas nocy niedzielnych  /374

XI. Oficjum nocne podczas nocy powszednich  /379

XII. Oficjum poranne nocy powszednich - poniedziałek  /380

XIII. We wtorek  /383

XIV. W środę  /384

XV. W czwartek  /384

XVI. W piątek  /385

XVII. W sobotę  /386

XVIII. Oficjum poranne w noce niedzielne od Siedemdziesiątnicy do Wielkanocy  /391

XIX. Wersety wielkopostne aż do okresu Męki Pańskiej  /392

XX. Okres Męki Pańskiej  /392

XXI. Wieczerza Pańska, Wielki Piątek i Wielka Sobota  /394

XXII. Gaszenie świec  /396

XXIII. Trzy psalmy śpiewane w oficjum nocnym w ciągu siedmiu dni chrzcielnych  /397

XXIV. Uzupełnienie na temat modlitw błagalnych, czyli Litanii większej  /403

XXV. Wyjątki z listów Grzegorza  /404

XXVI. Uzupełnienie wiadomości na temat alleluja podczas Mszy oraz szat subdiakonów, a także Kyrie eleison i Modlitwy Pańskiej na podstawie listu św. Grzegorza  /408

XXVII. Wszystkie dni Pięćdziesiątnicy  /410

XXVIII. Pokora chrztu w Wielką Sobotę lub w Wigilię Pięćdziesiątnicy  /416

XXIX. Oktawa Pięćdziesiątnicy  /417

XXX. Adwent Pański  /421

XXXI. Narodzenie Pańskie  /424

XXXII. Oktawa Narodzenia Pańskiego  /425

XXXIII. Objawienie Pańskie i Hypapante  /428

XXXIV. Oktawa Objawienia Pańskiego  /432

XXXV. Obchody ku czci świętych /434

XXXVI. Oktawy obchodów ku czci świętych  /434

XXXVII. Zwyczaje zachowane w pewne dni w ciągu roku  /436

XXXVIII. O szacunku i bojaźni, z jaką należy stać w kościele, gdy sprawowane są Boże tajemnice  /442

XXXIX. Ponowne uwagi o tonsurze duchownych  /443

XL. Ponowne przypomnienie o tym, o której godzinie dnia powinna być sprawowana Mssza przez tych, którzy są wolni od zajęć  /444

XLI. Ceremonie żałobne  /446

XLII. Oficja za zmarłych  /449

XLIII. Uzupełnienie na temat trzech psalmów chrzcielnych  /452

XLIV. Uzupełnienie na temat antyfony Nurty rzeki śpiewanej w Epifanię  /452

XLV. Uzupełnienie na temat wersetu, Pięćdziesiątnicy i kielicha  /453

XLVI. Uzupełenieni na temat Pięćdziesiątnicy  /455

XLVII. Umieszczenie ciała Pańskiego i kielicha na ołtarzu  /455

OBJAŚNIENIA NIEKTÓRYCH TERMINÓW WYSTĘPUJĄCYCH W PRZEKŁADZIE  /457

BIBLIOGRAFIA  /461

i. Wydania krytyczne i przekłady pism Amalariusza  /462

II. Źródła Amalariusza  /461

III. Opracowania  /465

NOTKI O AUTORACH I TŁUMACZACH  /467

SKOROWIDZ CYTATÓW I REFERANCJI  /469

I. Pismo Święte  /469

II. Ojcowie Kościoła oraz pisarze kościelni i starorzymscy  /477

INDEKS OSOBOWY  /483