Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1632 - 1655

Książka stanowiący kolejny tom akt sejmikowych województw poznańskiego i kaliskiego, obejmujący okres od konwokacji po śmierci Zygmunta III do przedednia Potopu szwedzkiego. Edycja źródłowa stanowi cenne źródło do badań nad dziejami parlamentaryzmu staropolskiego.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  /VII

Wykorzystane, podstawowe edycje źródłowe i literatura  /XIX

Wykaz skrótów (część skrótów obejmuje również liczbę mnogą, wynikającą z kontekstu, co nie zostało uwzględnione w niniejszym wykazie)  /XXI

Akta sejmikowe

1. Zjazd województ poznańskiego i kaliskiego w Poznaniu, 10 maja 1632 r.  /3

1. Uniwersał Stanisława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski, ogłaszający bezkrólewie - Konin, 2 maja 1632 r.  /3
2. Laudum zjazdu województw poznańskiego i kaliskiego w Poznaniu, 10 maja 1632 r.  /4
3. Uniwersał Stanisława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronego, statosty generalnego Wielkopolski w sprawie bezpieczeństwa województw wielkopolskich - w zamku poznańskim, 13 maja 1632 r.  /8

2. Sejmik przedkonwokacyjny w Środzie, 3 czerwca 1632 r.  /9

1. Uniwersał prymasa Jana Wężyka, zwołujący sejmik przedkonwokacyjny województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, na dzień 3 czerwca 1632 r. - Warszawa, 5 maja 1632 r.  /9
2. Listy prymasa Jana Wężyka do senatorów i urzędników przed sejmikami przedsejmowymi - Warszawa, 5 maja 1632 r.  /12
3. List królewicza Władysława Zygmunta w imieniu dzieci Zygmunta III na sejmiki przedkonwokacyjne - Warszawa, 15 maja 1632 r.  /13
4. Wotum prymasa Jana Wężyka, podane na sejmik przedkonwokacyjny wojewódzw poznańskiego i kaliskiego w Środzie - Łowicz, 28 maja 1632 r.  /13
5. Laudum sejmiku przedkonwokacyjnego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 3 czerwca 1632 r.  /17
6. Instrukcja dana posłom na konwokację z sejmika województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 3 czerwca 1632 r.  /21
7. Artykuły deputatów województw wielkopolskich w sprawach stosunków ze stanem duchownym oraz oodpowiedzi tegoż udzielone podczas konwokacji w 1632 r.  /34

3. Sejmik deputacki przed sejmem elekcyjnym w Środzie, 13 września 1632 r.  37

1. Kontynuacja sejmu konwokacyjnego 1632 r.  /37
2. Laudum sejmiku deputackiego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 13 września 1632 r.  /38
3. Protestacja Piotra Łąckiego chorążego poznańskiego, że zgodnie z konstytucją stawił się z chorągwią powiatu na popis, wyznaczony do Poznania na 27 września 1632 r., ale nie zastali na miejscu Krzysztofa Tuczyńskiego kasztelana poznańskiego, który powinien popis przeprowadzić - Poznań, 27 września 1632 r.  /40
4. Protestacja szlachty poznańskiej przybyłej na popis, wyznaczony do Poznania na 27 września 1632 r. w związku z nieobecnością Krzysztofa Tuczyńskiego kasztelana poznańskiego, który powinien popis przeprowadzić - Poznań, 27 września 1632 r.  /40
5. Protestacja drugiej grupy szlachty poznańskiej przybyłej na popis, wyznaczony do Poznania na 27 września 1632 r. w związku z nieobecnością Krzysztofa Tuczyńskiego kasztelana poznańskiego, który powinien popis przeprowadzić - Poznań, 27 września 1632 r.  /41
6. Uniwersał Jana Olbrachta Przyjemskiego oboźnego koronnego, ogłaszający wici jedne za dwoje na pospolite ruszenie do obrony województw przez zagrożeniem z zagranicy - Miejska Gorka, 27 września 1632 r.  /42
7. Manifestacja Krzysztofa Tuczyńskiego kasztelana poznańskiego przeciwko obowiązkowi stawienia się na elekcji i nałożonej na nieobecnych karze, uchwalonym na sejmiku deputackim  w Środzie, w dniu 13 września 1632 r. - wzniesiona w Wałczu, 9 listopada 1632 r.  /43

4. Sejmik przedsejmowy przez sejmem koronacyjnym w Środzie, 16 grudnia 1632 r.  /45

1. List Władysława IV na sejmiki przed sejmem koronacyjnym - Warszawa, 20 listopada 1632 r.  /45
2. Laudum sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego przed sejmem koronacyjnym w Środzie, 16 grudnia 1632 r. /48
3. Instrukcja dana posłom na sejm koronacyjny z sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 16 grudnia 1632 r. /49
4. Rachunek poborców województw poznańskiego i kaliskiego z podatku podymnego - Środa, 14 grudnia 1632 r.  /57
5. Publikacja sądów kapturowych nakielskich - Nakło, 20 grudnia 1632 r.  /58
6. Protestacja Mikołaja Smoguleckiego starosty nakielskiego oraz Aleksandra Łochyńskiego pisarza grodzkiego nakielskiego w sprawie kontrowersji wokół składu sądu kapturowego nakielskiego i uniemożliwienia odbycia jego sesji - Nakło, 3 stycznia 1633 r.  /59
7. Protestacja Marka Rzeczyckiego przeciw sędziom sądu kapturowego o zablokowanie sesji sądowej - Nakło, 3 stycznia 1633 r.  /59
8. Manifestacja Aleksandra Broniewskiego, że na sejmiku nie zgodził się na wybór do sądów kapturowych - Nakło, 3 stycznia 1633 r.  /60
9. List Mikołaja Mieszkowskiego poborcy województwa kaliskiego do burmistrza Gdańska -Toruń, 23 maja 1633 r.  /60
10. Protestacja Stanisława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski, w towarzystwie grupy urzędników i szlachty wielkopolskiej przeciw podatkom uchwalonym na sejmie 1633 r. - Kalisz, 30 maja 1633 r.  /61
11. List Mikołaja Mieszkowskiego poborcy województwa kaliskiego do burmistrza Gdańska - Dominowo, 24 lipca 1633 r.  /62

5. Sejmik deputacki w Środzie, 12 września 1633 r.  /63

1. Reprotestacja posłów wielkopolskich z sejmu koronacyjnego na protestację posłów z sejmiku proszowickiego, złożoną przeciw konstyucjom sejmu koronacyjnego 1633 r. - Środa, 12 września 1633 r.  /64

6. Sejmik ekstraordynacyjny na mocy konstytucji sejmowe w Środzie, 13 września 1633 r.  /64

1. Deklaracja podatkowa województw poznańskiego i kaliskiego na sejmie koronacyjnym 1633 r.  /64
2. List Władysława IV na sejmiki ekstraordynaryjne 13 września 1633 r. - Wilno, 24 lipca 1633 r.  /64
3. List prymasa Jana Wężyka do sejmiku ekstraordynaryjnego województw poznańskiego i kaliskiego z informacją o zagrożeniu tureckim - Łowicz, 7 września 1633 r.  /65
4. Laudum sejmiku ekstraordynaryjnego województw poznańskiego i kaliskiego na mocy konstytucji sejmowej w Środzie, 13 września 1633 r.  /65
5. Uniwersał Stanisława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski, w sprawie zagrożenia ze strony obcych wojsk - Koźmin, 27 października 1633 r.  /69
6. Uniwersał Staniława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski w sprawie wątpliwości co do terminu popisu generalnego - Piotrków, 17 marca 1634 r.  /69
7. Pokwitowanie dla Stanisława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski i Zygmunta Grudzińskiego wojewody kaliskiego, szafarzy podatków województw poznańskiego i kaliskiego od Jana Mikołaja Daniłowicza, podskarbiego wielkiego koronnego - Sambor, 18 kwietnia 1634 r.  /70
8. Uniwersał Samuela Trach Gnińskiego podwojewodziego poznańskiego i poborcy podatków w województwie poznańskim - Poznań, 22 kwietnia 1634 r.  /70
9. Pokwitowanie (rekognicja) Macieja Berenta mieszczanina gdańskiego i faktora podskarbiego nadwornego koronnego za odbiór sum od szafarzy i dzierżawców podatków województw poznańskiego i kaliskiego - Poznań, 7 maja 1634 r/  72

7. Zjazd dla uchwalenia podatków w związku z zagrożeniem tureckim w Poznaniu, 22 maja 1634 r.  /72

1. Uniwersał Stanisława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski w sprawie zapobiegania napaściom z Korony na pogranicze śląskie - Koźmin, 28 kwietnia 1634 r.  /72
2. Uniwersał Stanisława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski informujący o niebezpieczeństwie tureckim i zwołujący zjazd do Poznania - Koźmin, 7 maja 1634 r.  /73

8. Sejmik przedsejmowy w Środzie, 26 czerwca 1634 r.  /75

1. Uniwersał Władysława IV, zwołujący sejmik przedsejmowy województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie na dzień 26 czerwca 1634 r. - obóz u Archanioła, 2 kwietnia 1634 r.  /75
2. Instrukcja Władysława IV na sejmiki przedsejmowe - obóz u Archanioła, 2 kwietnia 1634 r.  /76
3. List Władysława IV do senatorów większych na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, 2 kwietnia 1634 r.  /79
4. List Władysława IV do senatorów mniejszych na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, 2 kwietnia 1634 r.  /79
5. List Władysława IV do urzędników na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, 2 kwietnia 1634 r.  /80
6. List Stanisława Koniecpolskiego kasztelana krakowskiego, hetmana wielkiego koronnego na sejmiki - Bar, 12 kwietnia 1634 r.  /80
7. Laudum sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego - Środa, 26 czerwca 1634 r.  /80
8. Drugie laudum sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego w sprawie czeladzi - Środa, 26 czerwca 1634 r.  /82
9. Instrukcja dana posłom na sejm z sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 26 czerwca 1634 r.  /839

9. Sejmik deputacki i relacyjny w Środzie, 13 września 1634 r.  /88

1. Uniwersał Władysława IV na pospolite ruszenie, pierwsze wici za dwoje - Warszawa, 17 sierpnia 1634 r.  /88
2. Deklaracja województw poznańskiego i kaliskiego na sejmie warszawskim 1634 r. w sprawie podatków, poborców oraz wyznaczenia daty sejmiku relacyjnego  /90
3. Laudum sejmiku deputackiego i relacyjnego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 13 września 1634 r.  /90
4. Odpowiedź Władysława IV na list, zapewne Stanisława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski, informujący o zabiegach na sejmiku deputackim i relacyjnym województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 13 września 1634 r. wokół uzyskania uchwał podatkowych - Zamość, 23 września 1634 r.  /91
5. Pokwitowanie dla Stanisława Sokołowskiego surogatora poznańskiego z raty kontraktu dzierżawy podatków, zawartego z szafarzami województw poznańskiego i kaliskiego, od Jana Mikołaja Daniłowicza podskarbiego wielkiego koronnego - Radom, 9 listopada 1634 r.  /92

10. Sejmik przedsejmowy w Środzie, 14 grudnia 1634 r.  /93

1. Mandat Władysława IV do starosty generalnego Wielkopolski, zwołujący sejmik przedsejmowy województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, na dzień 14 grudnia 1634 r. - Lwów, 10 października 1634 r.  /93
2. Uniwersał Władysława IV zwołujący sejmik przedsejmowy województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, na dzień 14 grudnia 1634 r. - Lwów, 10 października 1634 r.  /94
3. Instrukcja Władysława IV na sejmiki przedsejmowe - Lwów, 26 października 1634 r.  /94
4. List Krzysztofa Radziwiłła wojewody wileńskiego, hetmana polnego litewskiego do Franciszka Sędziwoja Czarnkowskiego starosty międzyrzeckiego z prośbą o instancję na sejmiki przedsejmowym i sejmie - Warszawa, 29 listopada 1634 r.  /101
5. List Władysława IV do senatorów na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, 29 listopada 1634 r.  /101
6. List Władysława IV do urzędników na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, 29 listopada 1634 r.  /102
7. Instrukcja dana posłom na sejm z sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 14 grudnia 1634 r.  /102

11. Sejmik relacyjny w Środzie, 30 kwietnia 1635 r.  /115

1. Deklaracja sejmowa województw poznańskiego i kaliskiego na sejmie zwyczajnym warszawskim 1635 r. w sprawie podatków i terminu sejmiki relacyjnego  /115
2. Uniwersał Władysława IV na sejmik relacyjny województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, na dzień 30 kwietnia 1635 r. - Warszawa, 28 marca 1635 r.  /115
3. Instrukcja Władysława IV na sejmiki relacyjne - Warszawa, 12 kwietnia 1635 r.  /116
4. Laudum sejmiku relacyjnego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 30 kwietnia 1635 r.  /117
5. Uniwersał sejmiku relacyjnego województw poznańskiego i kaliskiego w sprawie stacji dla wojska - Środa, 30 kwietnia 1635 r.  /122
6. Protestacja posłów sejmowych województw poznańskiego i kaliskiego złożona na sejmiku relacyjnym - Środa, 30 kwietnia 1635 r.  /123
7. Uniwersał Władysława IV w sprawie opodatkowania Żydów - Warszawa, 11 kwietnia 1635 r.  /125
8. Uniwersał Władysława IV w sprawie podatków - Warszawa, 24 maja 1635 r.  /126

12. Sejmik deputacki w Środzie, 10 września 1635 r.  /127

1. Informacje o deputatach  /127

13. Sejmik przedsejmowy w Środzie, 30 października 1635 r.  /127

1. Uniwersał Władysława IV zwołujący sejmik przedsejmowy województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, na dzień 30 października 1635 r. - obóz pod Kwidzynem, 30 sierpnia 1635 r.  /127
2. Instrukcja Władysława IV na sejmiki przedsejmowe - Kwidzyn, 30 sierpnia 1635 r.  /128
3. Suplement do instrukcji Władysława IV na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, 13 październik 1635 r.  /132
4. Instrukcja dana posłom na sejm z sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 30 października 1635 r.  /133

14. Sejmik relacyjny w Środzie, 21-25 stycznia 1636 r.  /138

1. Fragment konstytucji sejmu nadzwyczajnego warszawskiego w sprawie sejmiku relacyjnego w Środzie  /138
2. List Władysława IV do Stanisława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski - Gdańsk, 13 stycznia 1636 r. /138
3. Instrukcja Władysława IV dana posłowi na sejmik relacyjny województw poznańskiego i kaliskiego - Warszawa, 15 grudnia 1635 r.  /139
4. Laudum sejmiku relacyjnego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 21-25 stycznia 1636 r.  /141
5. Uniwersał Stanisława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski w sprawie podatków - Koźmin, 2 kwietnia 1636 r. /142
6. Mandat Jana Opalińskiego wojewody poznańskiego dla Żydów poznańskich, na instancję Bartłomieja Mieszkowskiego poborcy województw poznańskiego, o niezapłacenie podatków uchwalonych przez sejmik na żołnierza powiatowego - Poznań, 26 maja 1636 r.  /142
7. Uniwersał Jana Mikołaja Daniłowicza podskarbiego wielkiego koronnego w sprawie podatków - Warszawa, 28 maja 1636 r.  /143

15. Sejmik deputacki w Środzie, 15 września 1636 r.  /145

1. Informacje o deputatach  /145

16. Sejmik przedsejmowy w Środzie, 9 grudnia 1636 r.  /145

1. List królewicza Jana Kazimierza na sejmiki w sprawie uposażenia - Wilno, 15 czerwca 1636 r.  /145
2. List Władysława IV do senatorów na sejmiki przedsejmowe - 30 czerwca 1636 r.  /146
3. Instrukcja Władysława IV na sejmiki przedsejmowe - Wilno, 20 sierpnia 1636 r.  /148
4. List Władysława IV do posła królewskiego na sejmiki - Grodno, 25 października 1636 r.  /154
5. List Stanisława Koniecpolskiego kasztelana krakowskiego, hetmana wielkiego koronnego do sejmiku przedsejmowego w Środzie - Bar, 18 listopada 1636 r.  /155
6. List prymasa Jana Wężyka do sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego - Skierniewice, 21 listopada 1636 r.  /155
7. Konsyderacje w sprawie floty przesłane na sejmiki - [październik - listopad 1636]  /160
8. Laudum sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 9 grudnia 1636 r.  /161
9. Instrukcja dana posłom na sejm z sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 9 grudnia 1636 r. /162
10. Kwit sejmikowy dla administratora fundacji na wykup więźniów - Środa, 9 grudnia 1636 r.  /174
11. List sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego do królewicza Jana Kazimierza - Środa, 16 grudnia 1636 r.  /175
12. List sejmiku średzkiego do Stanisława Koniecpolskiego kasztelana krakowskiego, hetmana wielkiego koronnego - Środa, 16 grudnia 1636 r.  /176
13. Manifestacja Jana Opalińskiego wojewody poznańskiego, Macieja Manieckiego podkomorzego poznańskiego i Stanisława Chłapowskiego skarbnika poznańskiego w sprawie odebrania pieniędzy od poborców na mocy laudum sejmikowego - Poznań, 9 stycznia 1637 r.  /177

17. Sejmik przedsejmowy w Środzie, 11 maja 1637 r.  /178

1. Uniwersał Władysława IV zwołujący sejmik przedsejmowy województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie na dzień 11 maja 1637 r. - Warszawa, 20 marca 1637 r.  /178
2. Instrukcja Władysława IV na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, 6 kwietnia 1637 r.  /179
3. List królewicza Karola Ferdynanda na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, 27 kwietnia 1637 r. /182
4. List Władysława IV do Stanisława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski - w Strębowie, 19 maja 1637 r.  /183

18. Sejmik relacyjny w Środzie, 15 lipca 1637 r.  /184

1. Uniwersał Władysława IV zwołujący sejmik relacyjny województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie na dzień 15 lipca 1637 r. - Warszawa, 20 czerwca 1637 r.  /184
2. Instrukcja Władysława IV na sejmik relacyjny województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie na dzień 15 lipca 1637 r. - Warszawa, 26 czerwca 1637 r.  /186
3. Uniwersał Stanisława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski w sprawie pospolitego ruszenia - Koźmin, 10 lipca 1637 r.  /187
4. Laudum sejmiku relacyjnego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 15 lipca 1637 r.  /188
5. List Stanisława Przyjemskiego marszałka nadwornego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski do miasta Gdańska, spisany po sejmiku w Środzie - zamek w Poznaniu, 21 lipca 1637 r.  /190
6. List Andrzeja Szołdrskiego biskupa poznańskiego do miasta Gdańska, pisany po sejmiku w Środzie - Poznań, 21 lipca 1637 r.  /190

19. Sejmik deputacki w Środzie, 14 września 1637 r.  /191

1. Informacje o deputatach  /191

20. Sejmik przedsejmowy w Środzie, 27 stycznia 1638 r.  /192

1. Mandat Władysława IV zwołujący sejmik relacyjny województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie na dzień 27 stycznia 1638 r. - Warszawa, 25 listopada 1637 r.  /192
2. List królewicza Jana Kazimierza na sejmiki w sprawie zwiększenia uposażenia - Warszawa, 30 listopada 1937 r.  /192
3. Instrukcja Władysława IV na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, 14 grudnia 1637 r.  /193
4. List prymasa Jana Wężyka do sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego - Skierniewice, 27 stycznia 1638 r.  /199
5. Laudum sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 27 stycznia 1638 r. /203
6. Instrukcja dana posłom na sejm z sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 27 stycznia 1638 r.  /204
7. List Władysława IV do szafarzy województw poznańskiego i kaliskiego w sprawie płacy dla regimentu pułkownika Jakuba Wejhera, stacjonującego we Władysławowie - Warszawa, 12 maja 1638 r. /215
8. Uniwersał Jana Mikołaja Daniłowicza podskarbiego wielkiego koronnego do szafarzy województw poznańskiego i kaliskiego w sprawie płacy dla regimentu pułkownika Jakuba Wejhera, stacjonującego we Władysławowie - Warszawa, 12 maja 1638 r.  /216
9. Rekognacja i kwit pułkownika Jakuba Wejhera potwierdzające otrzymanie pieniędzy od poborców województw poznańskiego i kaliskiego - Poznań, 21 czerwca 1638 r.  /217
10. Uniwersał Władysława IV w sprawie wybierania podaktów uchwalonych na sejmi 1638 r. - Warszawa, 28 czerwca 1638 r.  /218
11. Informacja o wyjęciu z ksiąg grodzkich odpisu punktu laudum sejmiku średzkiego 27 stycznia 1638 r., dotyczącego poborcy Wojciecha Dąbrowskiego - Poznań, 30 czerwca 1638 r.  /219
12. Uniwersał Władysława IV do województw, zawiadamiający o wyjeździe za granice Rzeczypospolitej na kurację i nakazujący, by nie ustawała jurysdykcja sądów na czas nieobecności króla - Częstochowa, 15 sierpnia 1638 r.  /219

21. Sejmik deputacki w Środzie, 13 września 1638 r.  /221

1. Informacje o deputatach  /221
2. Instrukcja Władysława IV na sejmiki deputackie - [Warszawa], b.d.  /221
3. Laudum sejmiku deputackiego województw poznańskiego i kaliskiego w sprawie zniesienia obowiązku corocznych popisów pospolitego ruszenia - Środa, 13 września 1638 r.  /222
4. Kwit wydany przez sejmik dla Sędziwoja Franciszka Czarnkowskiego starosty międzyrzeckiego - Środa, 13 września 1638 r.  /223

22. Sejmik przedsejmowy w Środzie, 25 sierpnia 1638 r.  /224

1. Uniwersał Władysława IV zwołujący sejmiki przedsejmowe na dzień 25 sierpnia 1639 r.  - Wilno, 30 kwietnia 1639 r.  /224
2. Instrukcja Władysława IV na sejmiki przedsejmowe - Wilno, 17 maja 1639 r.  /224
3. Suplement do instrukcji Władysława IV na sejmik przedsejmowy województw poznańskiego i kaliskiego - Wilno, b.d.  /230
4. Dodatek do suplementu do instrukcji Władysława IV na sejmiki przedsejmowe  /231
5. List margrabiego brandenburskiego Zygmunta do sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego - Królewiec, 15 czerwca 1639 r.  /232
6. List królewicza Karola Ferdynanda Wazy biskupa wrocławskiego do sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego - Warszawa, 3 sierpnia 1639 r.  /233
7. List Kaspra Działyńskiego biskupa chełmińskiego do sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego - Płowce, 16 sierpnia 1639 r.  /234
8. List mieszczan toruńskich do sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego - Toruń, 19 sierpnia 1639 r. /236
9. List mieszczan toruńskich do dostojnika na sejmik województw poznańskiego i kaliskiego - Toruń, 19 sierpnia 1639 r.  /236
10. List mieszczan gdańskich do sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego - Gdańsk, 27 lipca 1639 r.  /238
11. Laudum sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego - Środa, 25 sierpnia 1639 r.  /240
12. Instrukcja dana posłom na sejm z sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego - Środa, 25 sierpnia 1639 r.  /242
13. Kwit sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego dla szafarzy - Środa, 25 sierpnia 1639 r.  /256
14. Rachunek szafarzy na sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego - Środa, 25 sierpnia 1639 r.  /258
15. Respons sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego na list miasta Torunia - Środa, 25 sierpnia 1639 r.  /260
16. Respons sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego na list miasta Gdańska - Środa, 25 sierpnia 1639 r. /261
17. Kwit sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego dla poborcy Stanisława Proskiego - Środa, 1 września 1639 r.  /262
18. Uniwersał Władysława IV w sprawie czopowego, uchwalonego przez sejmik - Warszawa, 24 grudnia 1639 r.  /263

23. Sejmik deputacki w Środzie, 12 września 1639 r.  /264

1. Informacje o deputatach  /264

24. Sejmik przedsejmowy w Środzie, 27 marca 1640 r.  /264

1. Uniwersał Władysława IV zwołujący sejmik przedsejmowy województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, na dzień 27 marca 1640 r. - Warszawa, 12 lutego 1640 r.  /264
2. List Władysława IV do posła na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, [12 lutego] 1640 r.  /266
3. Kredens Władysława IV dla posła na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, [12 lutego] 1640 r.  /266
4. Instrukcja Władysława IV na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, 12 lutego 1640 r.  /267
5. List Władysława IV do senatorów duchownych - Warszawa, 13 lutego 1640 r. /269
6. List Władysława IV do urzędników ziemskich - Warszawa, [13 lutego] 1640 r.  /270
7. List Władysława IV do urzędników ziemskich - wersja druga - Warszawa, 5 marca 1640 r.  /270
8. List Trybunału Koronnego do sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego - Piotrków, 15 marca 1640 r.  /271
9. List prymasa Jana Lipskiego do sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego - Skierniewice, 21 marca 1640 r.  /272
10. Instrukcja dana posłom na sejm z sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego - Środa, 27 marca 1640 r.  /275
11. List sejmiku przedsejmowego do królewicza Karola Ferdynanda Wazy w sprawie objęcia przez niego biskupstwa płockiego - [Środa, 27 marca] 1640 r.  /281
12. List Władysława IV do Franciszka Kazimierza Czarnkowskiego starosty międzyrzeckiego, posła królewskiego na sejm przedsejmowy w Środzie - Warszawa, kwiecień 1640 r.  /282

25. Sejmik relacyjny w Środzie, 23 lipca 1640 r.  /282

1. Deklaracja w sprawie terminu sejmiku relacyjnego oraz podatków i obrony w konstytucji sejmu 1640 r.  /282
2. Laudum sejmiku relacyjnego województw poznańskiego i kaliskiego - Środa, 23 lipca 1640 r.  /282

26. Sejmik deputacki w Środzie, 10 września 1640 r.  /288

1. Informacja o deputatach  /288
2. List Władysława IV na sejmik deputacki w Środzie, w dniu 10 września 1640 r. - [Warszawa], 3 września 1640 r.  /288

69. Sejmik przedsejmowy w polu między Środą a wsią Mączniki, 31 grudnia 1653 r.  /765

1. Uniwersał Jana Kazimierza zwołujący sejmik przedsejmowy województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, na dzień 31 grudnia 1653 r. - obóz pod Zwańcem, 12 listopada 1653 r.  /765
2. Instrukcja Jana Kazimierza na sejmiki przedsejmowe - obóz pod Żwańcem, 24 listopada 1653 r.  /766
3. Suplement do instrukcji Jana Kazimierza na sejmiki przedsejmowe - w obozie pod Żwańcem, 24 listopada1653 r.  /774
4. List prymasa Andrzeja Leszczyńskiego do sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego - Skierniewice, 25 grudnia 1653 r.  /775
5. Laudum sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego - w polu między Środą a wsią Mączniki, 31 grudnia 1653 r.  /777
6. Instrukcja dana posłom na sejm z sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego - w polu między Środą a wsią Mączniki, 31 grudnia 1653 r.  /781
7. Fragment rekognicji Andrzeja Radlickiego burgrabiego gnieźnieńskiego, informujący o przyczynach przeniesienia sejmiku ze Środy - Poznań, 12 października 1654 r.  /788

70. Sejmik przedsejmowy w Środzie, 19 maja 1654 r.  /789

1. Uniwersał Jana Kazimierza zwłoujący sejmik przedsejmowy województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, na dzień 19 maja 1654 r. - Warszawa, 7 kwietnia 1654 r.  /789
2. Instrukcja Jana Kazimierza na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, 27 kwietnia 1654 r. /790
3. List Janusza Radziwiłła wojewody wielńskiego, hetmana wielkiego litewskiego do sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie - Wilno, 9 amaj 1654 r.  /794
4. Informacja o sytuacji przed sejmikiem w liście Jana Leszczyńskiego wojewody łęczyckiego do Krzysztofa Grzymułtowskiego podkomorzego kaliskiego - Goślina, 13 maja 1654 r.  /796
5. Informacja o sytuacji przed sejmikiem w liście Jana Leszczyńskiego wojewody łęczyckiego do prymasa Andrzeja Leszczyńskiego - Goślina, 15 maja 1654 r.  /797
6. Laudum sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 19 maja 1654 r. /798
7. Instrukcja dana posłom na sejm z sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 19 maja 1654 r.  /801
8. Odpowiedź sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego na list Janusza Radziwiłła wojewody wileńskiego, hetmana wielkiego litewskiego - Środa, [maj 1654 r.]   /805

71. Sejmik relacyjny w Środzie, 11 sierpnia 1654 r.  /806

1. Deklaracja  w sprawie uchwał podatkowych i terminu sejmiku relacyjnego w konstytucji sejmowej  /806
2. Laudum sejmiku relacyjnego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 11 sierpnia 1654 r.  /806

72. Sejmik deputacki w Środzie, 14 września 1654 r.  /808

1. Informacja o deputatach  /808
2. Atestacja szlachectwa wydana Piotrowi Chorzewskiemu podsędkowi nowogródzkiemu na sejmiku deputackim województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 14 września 1654 r.  /808
3. Uniwersał Jana Kazimierza ogłaszający wici pierwsze za dwoje na pospolite ruszenie - Warszawa, 15 września 1654 r.  /811
4. Uniwersał senatorów i dygnitarzy do obywateli województw poznańskiego i kaliskiego w sprawie kup swawolnych - Kalisz, 2 listopada 1654 r.  813

73. Sejmik przedsejmowy w Środzie, 28 kwietnia 1655 r.  /814

1. Uniwersał Jana Kazimierza w sprawie przygotowania wypłacania podatków uchwalonych na sejmie - Warszawa, 2 stycznia 1655 r.  /814
2. Informacja o sytuacji Wielkopolski w nadchodzącym konflikcie ze Szwecją w liście Jana Leszczyńskiego wojewody łęczyckiego do Krzysztofa Opalińskiego wojewody poznańskiego - Warszawa, 11 marca 1655 r.  /815
3. Uniwersał Jana Kazimierza zwołujący sejmik przedsejmowy województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, na dzień 28 kwietnia 1655 r. i powtarzający wicie jedne za dwoje - Warszawa, 31 marca 1655 r.  /816
4. Instrukcja Jana Kazimierza na sejmiki przedsejmowe - Warszawa, 3 kwietnia 1655 r.  /817
5. Zarządzenie porządkowe dla miasta Poznania wydane przez Stefana Bojanowskiego surogatora poznańskiego w związku ze zbliżającym się zagrożeniem - b.d. [2. poł. kwietnia 1655 r.]  /219
6. Informacja o sytuacji przed sejmikiem w liście Jana Leszczyńskiego wojewody łęczyckiego do Bogusława Leszczyńskiego podskarbiego wielkiego koronnego i starosty generalnego Wielkopolski - Śmigiel, 23 kwietnia 1655 r. /820
7. Laudum sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 28 kwietnia 1655 r.  /821
8. Podział miast wielkopolskich na trzy porządki, przyjęty przez sejmik przedsejmowy województw poznańskiego i kaliskiego - Środa, 28 kwietnia 1655 r.  /828
9. Barwa piechoty łanowej, przyjęta na sejmiku przedsejmowym województw poznańskiego i kaliskiego - Środa, 28 kwietnia 1655 r.  /829
10. Kwit sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego dla Stanisława Proskiego pisarza ziemskiego i poborcy poznańskiego - Środa, 28 kwietnia 1655 r.  /830
11. Instrukcja dana posłom na sejm z sejmiku przedsejmowego województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie, 28 kwietnia 1655 r.  /831
12. List Jana Kazimierza do Władysława Myszkowskiego wojewody sandomierskiego, starosty drahimskiego w sprawie przygotowań do obrony zamku drahimskiego  - Warszawa, 1 maja 1655 r.  /833
13. List Jana Szlichtynga marszałka sejmiku średzkiego, sędziego ziemskiego wschowskiego do Bogusława Leszczyńskiego podskarbiego wielkiego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski z informacjami o postanowieniach sejmiku w Środzie i przygotowaniach do obrony Wielkopolski przed Szwedami - Środa, 3 maja 1655 r.  /834
14. List Krzysztofa Opalińskiego wojewody poznańskiego do Fryderyka Wilhelma elektora brandenburskiego z prośbą o pomoc - Śrem, 4 maja 1655 r.  /835
15. Informacja o sejmiku w liście Jana Leszczyńskiego wojewody łęczyckiego do Andrzeja Trzebnickiego biskupa przemyskiego, podkanclerzego koronnego - Gołanice przy granicy ze Śląskiem, 6 maja 1655 r.  /837

74. Zjazd województw poznańskiego i kaliskiego na pospolitym ruszeniu pod Ujściem, lipiec 1655 r.  /838

1. Uniwersał Bogusława Leszczyńskiego podskarbiego wielkiego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski do rotmistrzów piechoty łanowej - Warszawa, 18 maja 1655 r.  /838
2. Uniwersał Bogusława Leszczyńskiego podskarbiego wielkiego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski do szlachty województw poznańskiego i kaliskiego wzywający na pospolite ruszenie - Warszawa, 20 maja 1655 r.  /839
3. Postulaty Fryderyja Wilhelma elektrora brandenburskiego, przedstawione województwom poznańskiemu i kaliskiemu w maju 1655 r.  /840
4. Uniwersał Mikołaja Szołdrskiego kasztelana biechowskiego do szlachty w sprawie pospolitego ruszenia - Pyzdry, 30 maja 1655 r.  /841
5. Ordynans Jana Kazimierza nakazujący wycofanie chorągwiom wojska koronnego z Wielkopolski na Ukrainę - Warszawa, 7 czerwca 1655 r.  /842
6. Uniwersał Krzysztofa Opalińskiego wojewody poznańskiego do szlachty powiatu wschowskiego w sprawie pospolitego ruszenia - Sieraków, 20 czerwca 1655 r.  /842
7. Uniwersał Andrzeja Grudzińskiego wojewody kaliskiego do szlachty w sprawie pospolitego ruszenia - Piła, 20 czerwca 1655 r.  /843
8. Uniwersał Bogusława Leszczyńskiego podskarbiego wielkiego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski do szlachty w sprawie pospolitego ruszenia - Warszawa, 20 czerwca 1655 r.  /844
9. Uniwersał Zygmunta Łaszcza kasztelana lędzkiego w sprawie zgromadzenia się pospolitego ruszenia powiatu konińskiego - Leszcze, 28 czerwca 1655 r.  /845
10. List Arvida Wittenberga feldmarszałka szwedzkiego do województw poznańskiego i kaliskiego zgromadzonych w obozie pod Ujściem - Szczecin, 12 lipca 1655 r.  /845
11. List Hieronima Radziejowskiego do województw poznańskiego i kaliskiego, zgromadzonych w obozie pod Ujściem - Szczecin, 14 lipca 1655 r.  /846
12. Zwolnienie Krzysztofa Opalińskiego wojewody poznańskiego dla Zygmunta Grudzińskiego starościca średzkiego z obowiązku pospolitego ruszenia w zamian za wystawienie oddziału piechoty - obóz pod Ujściem, 19 lipca 1655 r.  /848
13. Odpowiedź województw poznańskiego i kaliskiego na list Arvida Wittenberga feldmarszałka szwedzkiego - w obozie pod Ujściem, 19 lipca 1655 r.  /849
14. Odpowiedź województw poznańskiego i kaliskiego na list Hieronima Radziejowskiego - w obozie pod Ujściem, 19 lipca 1655 r.  /850
15. List wojewódów poznańskiego i kaliskiego do Hieronima Radziejowskiego - w obozie pod Ujściem, 24 lipca 1655 r.  /850
16. Odpowiedź Hieronima Radziejowskiego na list województw poznańskiego i kaliskiego - b.d. i m. [prawdopodobnie 24 lipca 1655 r.]  /851
17. Opis kapitulacji pod Ujściem z 25 lipca 1655 r. - 29 lipca 1655 r.  /851
18. Artykuły traktatu kapitulacyjnego, spisanego pod Ujściem, 25 lipca 1655 r.  /853
19. Inna wersja artykułów traktatu kapitulacyjnego, spisanego pod Ujściem 25 lipca 1655 r.  /854
20. Informacja o sytuacji w liście Jana Leszczyńskiego wojewody łęczyckiego do prymasa Andrzeja Leszczyńskiego - Malbork, 30 lipca 1655 r.  /856
21. List prymasa Andrzeja Leszczyńskiego do Szymona Kołudzkiego prepozyta gnieźnieńskiego z poleceniem ukrycia skarbów kościelnych z Gniezna - Łowicz, 2 sierpnia 1655 r.  /856
22. Fragment opisu wydarzeń z okresu najazdu szwedzkiego dotyczącyy poddania województw wielkopolskich pod Ujściem w anonimowej relacji, dodanej jako komentarz do listu Adama Brochowskiego kasztelana sochaczewskiego do Hieronima Radziejowskiego  /857
23. Informacje o bitwie i kapitulacji pod Ujściem, 25 lipca 1655 r. w relacji Samuela Pufendorfa  /857
24. List Jana Leszczyńskiego wojewody łęczyckiego do Andrzeja Trzebnickiego biskupa przemyskiego, podkanclerzego koronnego - Malbork, 9 sierpnia 1655 r.  /858
25. Zatwierdzenie warunków kapitulacji pod Ujściem przez Karola X Gustawa - obóz pod Koninem, 25 sierpnia 1655 r.  /858
26. Mowa Krzysztofa Przyjemskiego posła Jana Kazimierza do Karola X Gustawa - obóz pod Kołem, 28 sierpnia 1655 r.  /859
27. Odpowiedź Karola X Gustawa na mowę Krzysztofa Przyjemskiego - obóz pod Kołem, 9 września 1655 r.  /861
28. List przypowiedni Jana Kazimierza dla Krzysztofa Grzymułtowskiego podkomorzego kaliskiego na chorągiew arkebuzerów  obóz pod Wolborzem, 10 września 1655 r.  /862
29. Uniwersał Karola X Gustawa do województw poznańskiego i kaliskiego - Kazimierz koło Krakowa, 8 października (28 września st.st.) 1655 r.  /863
30. Uniwersał Jana Wejharda Wrzesowicza do szlachty województw poznańskiego przeciw Krzysztofowi Żegockiemu staroście babimojskiemu - Kościan, 15 października 1655 r.  /864
31. Uniwersał Karola X Gustawa nakazujący odstąpienie Jana Kazimierza - Kazimierz koło Krakowa, [październik] 1655 r.  /866
32. Uniwersał prymasa Andrzeja Leszczyńskiego na pospolite ruszenie przeciw Karolowi X Gustawowi - Głogówek, 25 października 1655 r.  /866
33. Uniwersał Krzysztofa Żegockiego starosty babimojskiego do szlachty wielkopolskiej w odpowiedzi na uniwersał Jana Wejharda Wrzesowicza - Szlichtyngowa, 1 listopada 1655 r.  /867
34. Uniwersał Jana Kazimierza wzywający do oporu przeciw Karolowi X Gustawowi - Opole, 20 listopada 1655 r.  /869

Indeksy  /873

Indeks osób  /877

Indeks geograficzny  /913