Afera MOCR-Trust 1921-1927

Autor: Andrzej Krzak

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 404

Okładka: miękka

Format: 16,0 cm x 22,5 cm

Działalność sowieckich służb specjalnych, wokół których narosło wiele legend, wzbudza-pomimo ograniczeń wynikających z braku szerszego dostępu do archiwów rosyjskich - duże zainteresowanie wśród historyków i wszelkiego rodzaju ekspertów. Jest to przede wszystkim spowodowane tym, iż niewątpliwie należały one do grona najlepszych, a co za tym idzie – najbardziej niebezpiecznych organów wywiadu i kontrwywiadu na świecie. Wiele operacji, które zostały przez nie przeprowadzone, ze względu na użyte mechanizmy i narzędzia, na trwałe weszło do kanonów sztuki służb specjalnych. Szczególne miejsce w pracy kontrwywiadu ZSRS zajmuje przeprowadzona z dużym rozmachem afera „MOCR-Trust”. Jak wynika z dotychczasowych ustaleń, była ona prowadzona przez około siedem lat i doprowadziła do rozbicia rosyjskiej „białej emigracji” oraz do likwidacji na pewien czas struktur wywiadów strategicznych: Polski, Francji, Wielkiej Brytanii, Finlandii, Łotwy i Estonii, które działały na kierunku sowieckim.
Dlatego dobrze się stało, że dr hab. Andrzej Krzak podjął się udanej próby rekonstrukcji tej jednej z najważniejszych operacji dezinformacyjnych, przedstawiając jej przebieg w szerszym kontekście, a także w odniesieniu do innych, mniej znanych afer inspiracyjnych służb specjalnych Związku Sowieckiego. (...)

Prof. dr hab. P. Kołakowski

Spis treści:

Wstęp  /9

Rozdział 1. Wywiad polski na bolszewicką Rosję  .23

1.1. Struktura wywiadu polskiego w latach dwudziestych  /23

1.2. Wywiad Oddziału II Sztabu Generalnego/Głównego na Wschód. Jego placówki oraz metody działania  /37

Rozdział 2. Służby wywiadu i kontrwywiadu Rosji Radzieckiej i ZSRR  /55

2.1. Służby specjalne Rosji Radzieckiej i ZSRR w latach 1917-1929  /55

2.2. Wywiad cywilny i wojskowy  /75

2.3. Bolszewicki kontrwywiad - struktura, działalność i metodyka pracy  /97

Rozdział 3. "Biała emigracja"  /127

3.1. Emigracja rosyjska po wojnie domowej  /127

3.2. Ugrupowania i idee polityczne "białej emigracji"  /142

3.3. Organizacje wojskowe i parawojskowe emigracji  /151

3.4. Emigracja przeciwko bolszewickiej Rosji  /171

Rozdział 4. Narodziny operacji Trust  /183

4.1. Antecedencje zanim narodził się Trust  /183

4.2. Jakuszew Fiodorow nawiązuje kontakt z Wyższą Radą Monarchistyczną  /211

4.3. Polski wywiad i MOCR-Trust  /219

Rozdział 5. Trust się rozwija - kulisy wielkiej dezinformacji  /237

5.1. Rozbudowa sieci i jej działalność  /237

5.2. Działalność Jakuszewa. Wrangel contra Kutiepow  /253

5.3. W pułapce Trustu  /263

5.4. Koniec wielkiego szpiega Sidney`a Reily`ego  /269

5.5. Dekonspiracja  /273

Rozdział 6. Agonia Trustu  /277

6.1. Wyprawa Szulgina do Związku Radzieckiego. Ostatnie akordy Trustu  /277

6.2. Uczieczka Opperputa i Zacharczenko  /284

6.3. Oddział II SG WP - kontruderzenie. Raport ppłk. Ludwika Bociańskiego  /294

6.4. Finał afery. Bohaterowie Trustu i ich losy  /309

Zakończenie  /323

Aneksy  /331

Spis tabel  /369

Bohaterowie afery Jarosławiec-Trust  /371

Spis źródeł do ikonografii  /383

Bibliografia  /358

Indeks nazwisk  /399