Aby utrzymać porządek. Raporty wojsk francuskich z okresu II powstania śląskiego (lipiec-wrzesień 1920 roku)

Redakcja: Grzegorz Bębnik

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 288

Okładka: miękka

Format: 16,00 cm x 23,5 cm

Publikacja zawiera 24 dokumenty, wytworzone latem 1920 r. przez wojska francuskie i przedstawicielstwo Komisji Międzysojuszniczej. Powstały one w okresie II powstania śląskiego i dotyczą niemieckich zamieszek z 17 VIII 1920 r. oraz późniejszych działań powstańczych, jak również okresu po wygaśnięciu powstania.                    

Od końca stycznia 1920 r. do lipca 1922 r. zwierzchność nad górnośląskim obszarem plebiscytowym sprawowała Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa, rodzaj władzy zwierzchniej złożonej z reprezentantów państw alianckich, zwycięskich w I wojnie światowej: Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch. Jej siłą zbrojną były wojska alianckie, najliczniejsze pośród nich były jednostki francuskie. W Archiwum Państwowym w Opolu zachowały się archiwalia Naczelnego Dowództwa Wojsk Sprzymierzonych na Górnym Śląsku i z nich właśnie pochodzą zamieszczone w tomie dokumenty źródłowe. Ukazują one postawy Francuzów i pozostałych aliantów wobec społeczności polskiej i niemieckiej oraz nastroje wśród społeczności górnośląskiej i opinie wojsk francuskich na ich temat. Zebrane w książce dokumenty w większości nie były dotąd wykorzystywane w badaniach nad sytuacją panującą w regionie w dobie walk powstańczych i kampanii plebiscytowej. Wydawnictwo ma charakter dwujęzyczny: francuskim oryginałom towarzyszą tłumaczenia na język polski, wstęp autorstwa redaktorów tomu przełożono z kolei na język francuski. Tekstom towarzyszy bogaty wybór ilustracji, pochodzących m.in. ze zbiorów francuskiej Biblioteki Narodowej.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp    /13

Nota edytorska   /35

Część I

Stan oblężenia w Katowicach. Okres od 19 sierpnia do 9 września 1920 r.

Podsumowanie wydarzeń   /36

Część II

1. 1920, luty, Opole – Instrukcja władz alianckich na Górnym Śląsku, dotycząca sposobu rozbrojenia Sicherheitspolizei    /88

2. Bez daty [przed 6 lipca 1920 r.], bez miejsca [Opole] – Raport miesięczny 13. Batalionu Strzelców Alpejskich 92. Brygady 46. Dywizji Piechoty
w sprawie nastrojów ludności powiatu opolskiego    /97

3. 1920, lipiec 3, Opole – Raport miesięczny 7. Batalionu Strzelców Alpejskich 92. brygady 46. Dywizji Piechoty w sprawie nastrojów ludności powiatu
opolskiego     /107

4. 1920 sierpień 4, Katowice – Raport miesięczny dowódcy 23. Batalionu Strzelców Alpejskich w sprawie nastrojów wśród ludności    /117

5. 1920 sierpień 16, Katowice – Raport dotyczący niemieckiej Einwohnerwehr w powiecie katowickim   /135

6. 1920 August 17, Kattowitz – Niederschrift der öffentlichen Auftritte der Gewerkschaftsführer bei einer Demonstrationsversammlung in Kattowitz
1920 sierpień 17, Katowice – Zapis wystąpień liderów związkowych i robotniczych podczas demonstracji w Katowicach     /147

7. 1920 August 18, Kattowitz – Aufruf der deutschen Behörden von Kattowitz (des Oberbürgermeisters, des Landrates des Landkreises, des
Polizeipräsidenten) an die Stadt- und Landkreisbevölkerung wegen der Ereignisse am 17. August 1920   /153

1920, sierpień 18, Katowice – Odezwa niemieckich władz Katowic (burmistrza, landrata katowickiego i prezydenta policji) do mieszkańców miasta i powiatu w związku z zajściami w dniu 17 sierpnia 1920 r.      /157

8. 1920, sierpień 20, Katowice – Rozkaz Naczelnego Dowództwa Wojsk Sprzymierzonych na Górnym Śląsku dotyczący dyslokacji jednostek
francuskich 15. i 29. Batalionu Strzelców Pieszych   /161

9. 1920, sierpień 21, Katowice – List generała Julesa Gratiera do Przewodniczącego Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej
dla Górnego Śląska gen. Henri Le Ronda, dotyczący spotkania z przedstawicielami niemieckich partii politycznych po wydarzeniach z 17 sierpnia 1920 r. w Katowicach   /163

10. 1920, sierpień 21, Katowice – Raport oficera sztabu wojsk sprzymierzonych, dotyczący zajść w Hołdunowie w dniu 20 sierpnia 1920 r.   /167

11. 1920 August 23, Kattowitz – Bericht des Polizeibeamten Hans Dihrberg über die Haltung der Sicherheitspolizei während der Ereignisse in
Kattowitz am 17. August 1920   /173

1920, sierpień 23, Katowice – Raport oficera policji Hansa Dihrberga w sprawie postawy Sicherheitspolizei podczas zajść w Katowicach w dniu
17 sierpnia 1920 r.    /179

12. 1920, sierpień 23, Katowice – Meldunek gen. Julesa Gratiera, w którym ustosunkowuje się do raportu kpt. Jacoba, dotyczącego rozbrojenia
policji bezpieczeństwa w Mikołowie    /185

13. Bez daty [ok. 23 sierpnia 1920 r.], bez miejsca – Raport ppor. Duvala, dotyczący okoliczności wycofania się oddziału policji bezpieczeństwa
z Mikołowa    /189

14. 1920 sierpień 23, Katowice – Raport gen. Julesa Gratiera, dotyczący sytuacji w południowej części obszaru plebiscytowego   /193

15. Bez daty [po 24 sierpnia 1920 r.], bez miejsca – Instrukcja szefa Departamentu Wojskowego, dotycząca wdrożenia dekretu Komisji
Międzysojuszniczej o rozwiązaniu Sicherheitspolizei    /197

16. 1920, August 25, Kattowitz – Bericht des Inspektors der Kriminalpolizei Gesswein über die Unruhen in Kattowitz am 17. August 1920    /205 Raport inspektora policji kryminalnej Gessweina z 25 sierpnia 1920 r. w sprawie zamieszek w Katowicach w dniu 17 sierpnia 1920 r.   /209

17. 1920 sierpień 25, Katowice – Wytyczne gen. Julesa Gratiera, dotyczące organizacji mieszanej policji tymczasowej, mającej zastąpić policję bezpieczeństwa   /213

18. 1920 August 25, Katowice – Dienstliche Äußerung von Fritz von Born-Fallois, Regierungsrats vom Polizeipräsidium in Kattowitz betreffs der
Haltung der Polizei bei Unruhen in Kattowitz am 17. August 1920     /217

1920 sierpień 25, Katowice – Pismo Fritza von Born-Fallois, radcy rejencyjnego w Prezydium Policji w Katowicach, w sprawie postawy
policji w czasie zajść w Katowicach 17 sierpnia 1920 r.    /227

19. 1920, sierpień 27, Katowice – Raport gen. Julesa Gratiera, dotyczący przyczyn II powstania śląskiego oraz sposobów uniknięcia w przyszłości
podobnych zajść    /235

20. Bez daty [po 7 września 1920 r.], Katowice – Lista osób skazanych wyrokiem Trybunału Nadzwyczajnego przy Naczelnym Dowództwie
Wojsk Sprzymierzonych    /245

21. 1920, sierpień 29, bez miejsca [Katowice] – Raport, przygotowany praw do po dobnie przez kontrolera powiatowego Katowic, płk. Blancharda,
dotyczący zajść w Katowicach w dniu 17 sierpnia 1920 r.     /251

22. 1920, sierpień 30, Katowice – Pismo dowódcy wojsk sprzymierzonych na Górnym Śląsku do przewodniczącego MKRiP w Opolu    /263

23. 1920, wrzesień 4, Katowice – Raport kontrolera powiatu katowickiego na temat walk w obronie poczty w dniu 17 sierpnia 1920 r.     /267

24. 1920, wrzesień, Opole – Notatka dyrektora Departamentu Wojskowego, dotycząca dyslokacji Sicherheitspolizei i przeformowania jej w policję
plebiscytową     /271

Spis skrótów  /277

Spis ilustracji    /279

Indeks nazw osobowych i miejscowych   /281