Abbona Wojny o miasto Paryż. Poemat heroiczny o krwawej zemście wikingów i mężnych czynach hrabiego Odona

Przekład, wstęp i opracowanie: Przemysław Kulesza

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 410

Okładka: miękka ze skrzydełkami 

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Jednym z ciekawszych aspektów łacińskiej poezji wczesnośredniowiecznej jest jej atrakcyjna złożoność, można by rzec pociągająca komplikacja. Z jednej strony jest ona mocno zakorzeniona w liryce antycznej, z drugiej przepełnia ją tradycyjny, plemienny duch twórczości “heroicznej”. W tej wyszukanej literacko formie opisywano wielkie wydarzenia dziejowe. Wśród kilku eposów z tego okresu jednym z ciekawszych, coraz częściej przyciągających uwagę badaczy, jest poemat z końca IX w., znany pod tytułem Bella Parisiacae urbis, czyli “Wojny o miasto Paryż”, autorstwa Abbona, mnicha z benedyktyńskiego klasztoru Saint-Germain-des-Pres, wyjątkowego przedstawiciela elity intelektualno-literackiej schyłkowego okresu “renesansu karolińskiego”.

Ujęta w dwóch pierwszych księgach, główna narracja poematu rozgrywa się wokół Paryża obleganego w latach 885-886 przez armię wikingów, której to batalii Abbo był naocznym świadkiem i szczegółowym kronikarzem. Walorem tej części jest ukazanie dramatycznych wydarzeń na szerokim tle historycznym, sylwetek oraz dziejów głównych bohaterów poematu: wikińskich wodzów Siegfrieda i Sinrica, paryskich obrońców Odona i Gauzolina oraz cesarza Karola III Grubego. Wszystko to zaprezentowano w poetyckiej formie ujętej heksametrem. Pewną zagadkę stanowi natomiast księga trzecia, która odbiega treścią od pierwszych dwóch części i jest rodzajem krótkiego traktatu dydaktycznego zawierającego wskazówki moralne i praktyczne Abbona, w tym także dotyczące sztuki układania poezji, przeznaczonego dla kleryków i nowicjuszy zakonnych.

Prezentowana publikacja zawiera łaciński tekst poematu wraz z opracowaniem filologicznym i historycznym, oraz – wydrukowane symultanicznie z oryginałem – pierwsze pełne tłumaczenie utworu na język polski. Autorem rozbudowanej części wstępnej oraz przekładu i opracowania jest dr Przemysław Kulesza.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wykaz skrótów  /7

Wstęp  /9

Abbo z Saint-Germain-des-Pres 9

Konstrukcja poematu /14

Czym mnich za młodu nasiąknie ..., czyli zagadka księgi trzeciej /15

Lutecja w opałach: cele, zakres, język oraz wiarygodność księgi pierwszej i drugiej  /17

• Osobliwy humor Abbona  /25
• Bella Parisiacae urbis jako poemat heroiczny  /26
• Publiczna prezentacja eposu  /28
• Pieśń jako źródło historyczne /30

Wcześniejsze wydania poematu oraz uwagi tłumacza /31

Tło historyczne poematu Bella Parisiacae urbis  /39

Prolog: wodzowie wikingów Siegfried, Halfdan i Gottfried /39

Oblężenie piratów na Asselt i jego skutki (882-885)  /43

Hrabia Henryk  /46

Haniebna śmierć Gottfrieda, czyli dzieje spisku cesarza Karola III i hrabiego Henryka  /49

Kampania wojenna wikingów w dorzeczu Sekwany w latach 885-888  /54/

• Paryż i okolice pod koniec IX wieku  /60
• Czas wilczej zamieci - walki o Paryż jesienią i zimą 885-886 r.  /64
• Czas miecza, głody i zarazy - działania bojowe wiosną i latem 886 r.  /68
• Czas zemsty - oswobodzenie Paryża i śmierć głównych spiskowców /76

Epilog: dalsze losy Siegfrieda i Odona /81

Abbonis Bella Parisiacae urbis  /93

Abbona wojny o miasto Paryż   /93

Scedula singularis cernuni Abbonis dilecto fratri Gozlino  /94

Osobisty list pokornego Abbona do umiłowanego brata Gozlina  /95

Vesiculi ad magistrum dactilici  /100

Daktyliczny wiersz dla nauczyciela  /101

Incipit liber primum bellorum  Parisiacae urbis  /104

Zaczyna się księga pierwsza Wojen o miasto Paryż  /105

Orditur secundus bellorum Parisiacae polis codicellus  /150

Zaczyna się druga księga Wojen o miasto Paryż /151

Ingreditur tertius clericorum scilicet decus tyrunculorumque effectus  /192

Zaczyna się trzecia [księga napisana] niewątpliwie dla [zwiększenia] dostojeństwa kleryków i doskonalenia nowicjuszy  /193

Bibliografia  /209

Spis ilustracji  /221

Resume /223

Indeks osób  /225