16 pułk Ułanów Wielkopolskich im. gen. dyw. Gustawa Orlicz-Dreszera 1918-1939

Autorzy: Krzysztof Drozdowski, Piotr Jerzykowski

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 474

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Uwaga - zagięta okładka, przybrudzony grzbiet

Pierwsza monografia prezentująca całą historię jednostki. Ukazało się niewiele publikacji na jego temat, a te, które powstały, zostały mocno skrytykowane przez ostatnich żyjących ułanów. Większą wartość mają nieliczne artykuły naukowe oraz spisane wspomnienia. Cennym źródłem informacji dla autorów były zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy, zwłaszcza artykuły z wydawanego latach 1920-1939 „Dziennika Bydgoskiego”. Wiele z nich uzupełniło historie znane z dokumentów wojskowych, ubarwiając je o ciekawy opis wydarzeń, a niekiedy stanowiły jedyne ich źródło. Podczas kwerendy w Centralnym Archiwum Wojskowym okazało się, że 16 Pułk Ułanów posiada najlepiej zachowany zasób archiwalny z najbardziej cennymi rozkazami dziennymi pułku. Pozwoliło to na odtworzenie, niemalże dzień po dniu, historii żołnierzy służących w tej jednostce.

Zalążkiem 16 Pułku Ułanów Wielkop. Był utworzony 29 XII 1918 r w miasteczku Lwówek i majątku Posadowo oddział jazdy złożony z Polaków, byłych kawalerzystów armii niemieckiej. Dnia 5 I 1919 r. oddział w sile 33 szabel pod dowództwem plut. W. Świerczyka zameldował się u dowódcy Frontu Zachodniego, płk. M. Milewskiego. W dniu 29 I 1919 r. został przemianowany na Szwadron Jazdy Okręgu II. Stał się on kadrą dla formowanego od 29 V w Biedrusku pod Poznaniem 2 Pułku Ułanów Wielkopolskich. Dnia 18 XI 1919 r. pułk otrzymał sztandar, który został ukryty we wrześniu 1939 r. (obecnie znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie). W styczniu 1920 r. pułk w pełnym składzie wkroczył do Bydgoszczy, która stała się dla niego miastem garnizonowym do 1939 r.. Stacjonował w koszarach przy ul. Szubińskiej. W związku z połączeniem Wojsk Wielkopolskich z Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej pułk otrzymał nową numerację 16/2 Pułk Ułanów Wielkopolskich. W 1920 r. pułk wyruszył na front wschodni, gdzie brał udział w walkach z bolszewikami pod Bereźnem, Brodami, Jazłowczykiem i Szczurowicami, a w ostatniej fazie wojny - pod Białymstokiem, Wisznicą i Baszami. We wrześniu 1920 r. pułk walczył na Suwalszczyżnie z wojskami litewskimi. Dnia 31 XII 1937 r. Minister Spraw Wojskowych gen. T. Kasprzycki nadał pułkowi nazwę „16 Pułk Ułanów Wielkopolskich imienia generała dywizji Gustawa Orlicza-Dreszera”. Wybuch wojny 1 IX 1939 r. zastał pułk w okolicach Chojnic i Tucholi. W wyniku ciężkich walk z oddziałami pancernymi gen. H. Guderiana w Borach Tucholskich (Bukowiec, Górna Grupa, Poledno) oraz bombardowań lotniczych 7 IX 1939 r. pułk przestał istnieć jako zwarta jednostka (straty sięgały 40% stanu osobowego). Pomimo tego 150 ułanów 16 Pułku walczyło 2-5 X 1939 r. pod Kockiem. Ośrodek Zapasowy zmobilizował 2 szwadrony konne, 3 spieszone oraz dwa plutony kolarzy. Oddziały te walczyły w szeregach Zgrupowania Kawalerii „Garwolin” i zostały rozwiązane po II bitwie pod Tomaszowem Lubelskim (22-26 IX 1939 r.). Za działanie bojowe ułanom nadano 45 Krzyży Walecznych.

(FB, Agencja Wydawnicza CB, 2018 r.)

Spis treści:

Wstęp  /5

Rozdział 1. Prekursorzy pułku, organizacja i udział 2 Pułku Ułanów Wielkopolskich w powstaniu wielkopolskim i rewindykacji Pomorza 1918-1920  /7

Formacje kadrowe i organizacja pułku  /7

Udział pułku w powstaniu wielkopolskim  i przejęciu Pomorza (grudzień 1918-styczeń 1920)  /27

Rozdział 2. Pułk w wojnie z Rosją Sowiecką i Litwą w 1920 roku  /39

Wyprawa kijowska. Zagon na Koziatyn (kwiecień 1920 )  /39

Walki z Armią Konną Siemiona Budionnego  (maj-czerwiec 1920)  /53

Reorganizacja i uzupełnienia pułku w rejonie Zamościa (czerwiec-lipiec 1920)  /59

Bitwa pod Beresteczkiem i Brodami (lipiec-sierpień) 1920  /62

Udział pułku w bitwie warszawskiej (sierpień 1920)  /69

Walki na Suwalszczyźnie (wrzesień 1920)  /75

Pułk w bitwie nad Niemnem. Działania pościgowe za nieprzyjacielem na Białorusi (wrzesień-październik 1920)  /88

Bilans walk i powrót do garnizonu (listopad 1920)  /100

Rozdział 3. 16 Pułk Ułanów Wielkopolskich w służbie pokojowej  /109

Od powrotu do przewrotu. Służba garnizonowa 16 puł. w latach 1920-1926 /109

W kulcie Marszałka. Służba 16 puł. 1926-1935/188

Pomiędzy dwiema tragediami. Służba  16 puł. w latach 1935-1939 /258

Rozdział 4. Życie sportowe 16 puł. w latach 1920-1939  /290

Rok 1921  /290

Rok 1922  /292

Rok 1923  /295

Rok 1924  /300

Rok 1925 /305

Rok 1926 /310

Rok 1927 /315

Rok 1928 /327

Rok 1929 /330

Rok 1930 /340

Rok 1931 /346

Rok 1932 /347

Rok 1933 /350

Rok 1934 /351

Rok 1935 /351

Rok 1936 /353

Rok 1937 /353

Rok 1938 /354

Rok 1939 /359

Rozdział 5. Udział 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich w kampanii polskiej 1939 r.  /366

Mobilizacja  /366

Przegrupowanie i zajęcie  stanowisk wyjściowych /369

Walki w korytarzy pomorskim 1-5.09.1939 r.  /370

W składzie Zbiorczego Pułku Pomorskiej Brygady Kawalerii /386

Rozdział 6. Działania oddziałów drugiego rzutu utworzonych w Ośrodku Zapasowym Pomorskiej Brygady Kawalerii w Garwolinie oraz Dywizjonu Krakusów wystawionego przez 16 Pułk Ułanów Wielkopolskich  /396

Oddziały drugiego rzutu (5-28.09.1939)  /396

Walki Kawalerii Dywizyjnej 15 DP Wlkp (1-28.09.1939)  /409

Zakończenie  /413

Aneksy  /414

1. Kapelmistrzowie plutonu trębaczy 16 puł. w latach 1920-1939  /414

2. Skład osobowy plutonu trębaczy. Stan na 31 sierpnia 1939 r.  /415

3. Wykształcenie cywilne kwalifikujące do określonej specjalności wojskowej w kawalerii /416

4. Oficerowie 16 Pułku Uł. Wlkp. zamordowani w Charkowie i Katyniu przez NKWD  w kwietniu 1940 r.  /417

5. Organizacja 16 Pułku Uł. Wlkp. we wrześniu 1939 r.  /418

6. Etaty mobilizacyjne pułku we wrześniu 1939 r. /422

Bibliografia  /440

Indeks nazwisk  /451