Wczesnośredniowieczne zagłębie hutnictwa srebra i ołowiu na obszarach obecnego pogranicza Górnego Śląska i Małopolski...

Autor: Dariusz Rozmus

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 354

Okładka: miękka

Format: 20,5 cm x 29,5 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami

"Przedstawiona w tej pracy tematyka dotyczyć będzie przede wszystkim wczesnośredniowiecznej metalurgii ołowiu i związanej z nią organicznie metalurgii srebra. […] Praca ta jest też podsumowaniem ponad dwudziestoletnich badań archeologicznych prowadzonych przez autora tej książki. Były to przede wszystkim badania archeologiczne w Łośniu w okresie 1998-2008, w Zagórzu (2009-2011) oraz na innych stanowiskach, w tym w Olkuszu, Hutkach k. Bolesławia, Krzykawce i wielu innych"

 (Ze „wstępu”)

Spis treści:

Wstęp  /9

Część I. Charakterystyka obszaru występowania złóż kruszcowych oraz wpływ dawnego przemysłu na środowisko przyrodnicze omawianego regionu  /15

Rozdział I. Uwagi o eksploatacji złóż srebra i ołowiu na tle obszarów ich występowania  /17

Rozdział II. Specyficzne warunki występowania stanowisk archeologicznych w rejonie Olkusza, Klucz, Bolesławia i wschodnich rubieży Dąbrowy Górniczej  /29

Rozdział III. Zagadnienie toksycznych odpadów związanych z hutniczą produkcją ołowiu  /41

Część II. Metalurgia ołowiu na przestrzeni wieków   /47

Rozdział I. Początki metalurgii srebra i ołowiu   /49

Ołów, srebro i cyna  /49

Początki metalurgii srebra i ołowiu  /52

Rozdział II. Wyroby ołowiane z okresu średniowiecza  /61

Rodzaje przekazów źródłowych  /61

 Ołów w kulturze słowiańskiej w świetle pism autorów arabskojęzycznych  /61

Źródła historyczne o zamożności krajów środkowej Europy - wybór  /64

Omówienie wyrobów ołowianych z okresy średniowiecza  /67

Rozdział III. Badania nad metalurgią srebra i ołowiu  /73

Stan badań nad początkami górnictwa i hutnictwa srebra i ołowiu w średniowiecznej Polsce - zarys zagadnienia  /73

Zarys dyskusji na temat początków średniowiecznego hutnictwa srebra i ołowiu na ziemiach polskich  /77

Część III. Miasta i osady omawianego regionu we wczesnym i późnym średniowieczu  /81

Rozdział I. Zakres chronologiczno-geograficzny opisywanego zagadnienia  /83

Rozdział II. Olkusz - związki miasta z górnictwem srebra i ołowiu  /99

Rozdział III. Bytom  /107

Rozdział IV. Siewierz  /109

Rozdział V. Będzin  /113

Rozdział VI. Przeczyce  /117

Rozdział VII. Sławków  /119

Rozdział VIII. Krzykawka /123

Rozdział IX. Tarnowskie Góry  /125

Rozdział X. Grodziec (Będzin-Grodziec)  /127

Rozdział XI. Sosnowiec-Zagórze  /129

Rozdział XII. Badania archeologiczne w Dąbrowie Górniczej-Strzemieszycach  /131

Rozdział XIII. Badania w Dąbrowie Górniczej-Łośniu  /139

 Dąbrowa Górnicza-Łosień, stanowisko nr 2, ulica Ząbkowicka  /140

 Dąbrowa Górnicza-Łosień, stanowisko nr 8, ulica Orna 15  /140

Rozdział XIV. Ślady ołowiarstwa na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej  /145

Rozdział XV. Zversov  /147

Część IV. Rekonstrukcja technologii wczesnośredniowiecznego wytopu ołowiu i srebra na podstawie znalezisk archoeologicznych  /151

Rozdział I. Pracownie odlewnicze  /153

Rozdział II. Piece hutnicze do wytopu ołowiu  /159

Szczegółowe omówienie form pieców i palenisk hutniczych ilustrowane znaleziskami z Łośnia, Zagórza i Strzemieszyc Wielkich (na przykładzie typów I, II, III, IV i VII)  /161

Rozdział III. Technologiczne aspekty wytopu srebra i ołowiu  /171

Rozdział IV. Tlenki ołowiu oraz półfabrykaty z wytopionego ołowiu  /179

Tlenki ołowiu  /179

Półfabrykaty ołowiu  /179

Rozdział V. Srebrne placki  /183

Rozdział VI. Narzędzia i akcesoria związane z hutnictwem i odlewnictwem  /191

Dysze  /192

Fragmenty łyżki odlewniczej  /195

Tygielek do metalurgii srebra  /195

Formy odlewnicze  /199

Metalowa łyżka odlewnicza lub lutownica oraz żelazka  /201

Rozdział VII. Szyb górniczy  /203

Rozdział XVIII. Bruki kamienne  /205

Rozdział IX. Hałdy  /207

Rozdział X. Osady produkcyjne  /209

Część V. Elementy kultury wczesnośredniowiecznych hutników oraz znaczenie kruszcu dla funkcjonowania monarchii piastowskiej  /213

Rozdział I. Ciężarki  /215

Ciężarki i odważniki  /215

Skandynawskie rozwiązania  /220

Rozdział II. Ozdobna ceramika  /225

Ceramika szkliwiona  /225

Bogactwo zdobienia  /231

Rozdział III. Początki mennictwa w Polsce w świetle odkrycia wczesnośredniowiecznego zagłębia hutnictwa srebra i ołowiu  /245

Rozdział IV. Pochówki krów ze stanowisk 2 i 8 w Dąbrowie Górniczej-Łośniu oraz inne elementy kultury symbolicznej  /249

Część VI. Metalurgia kruszcowa w środkowej Europie w młodszych fazach wczesnego średniowiecza  /255

Rozdział I. Wczesnośredniowieczne górnictwo i hutnictwo w Europie Środkowej   /257

Rozdział II. Import surowca srebrnego z Orientu  /259

Rozdział III. Górnictwo i hutnictwo w Niemczech  /265

Rozdział IV. Górnictwo i hutnictwo srebra i ołowiu na terenie Czech  /271

Rozdział V. Początki hutnictwa srebra i ołowiu na Słowacji  /277

Rozdział VI. Górnictwo złota - zarys zagadnienia  /277

Zakończenie  /281

Wykaz skrótów  /287

Bibliografia  /283

Spis ilustracji  /319

Indeks osobowy  /331

Early medieval district of silver and lead metallurgy in the frontier areas of upper Silesia and Little Poland (second half of the 11th-12th centiries)   /351