UMCS w latach 1944–1989. Zarys dziejów uczelni w warunkach PRL

Autor: Marcin Kruszyński

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 440

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Seria: Dziennikarze - twórce - naukowcy

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami

Praca Marcina Kruszyńskiego UMCS w latach 1944–1989. Zarys dziejów uczelni w warunkach PRL to pierwsze studium z historii uniwersytetu w czasach Polski Ludowej. Autor, przemieszczając się przez „epoki i miesiące PRL”, zastanawia się po pierwsze nad tym, czy w podporządkowanym jednej partii państwie i społeczeństwie istniał margines swobód w murach akademickich? Po drugie, jaką rolę w kierowaniu UMCS odgrywała organizacja partyjna PZPR? Dalej, jaki wkład w wytyczanie i realizację zadań uczelni wnosili jej kolejni rektorzy? I wreszcie czy tego typu placówka, oprócz prowadzenia badań naukowych, kształcenia studentów, służyła także komunistycznej indoktrynacji młodych pokoleń Polaków? Pytaniate są o tyle ważne, że lubelski UMCS, przez cały okres istnienia PRL, niósł na sobie, przynajmniej w wymiarze symbolicznym, brzemię „edukacyjnego mitu założycielskiego nowej Polski”. Czytelnikowi pozostaje więc sprawdzić, na ile chodziło wyłącznie o ów mit, na ile zaś swoboda myśli pozostała tam wartością nadrzędną.

Spis treści:

Wstęp    /7 

Rozdział I. Powstanie i początki funkcjonowania uniwersytetu – od rektora Raabego do prorektora Parnasa (1944-1951)    /21 

1. Uwarunkowania polityczne powstania UMCS w Lublinie: lato i jesień 1944 r.   /21 

2. Kadra naukowa i baza dydaktyczna    /32 

2.1. Uczeni    /32 

2.2. Starania o bazę dydaktyczną    /46 

3. Józef Parnas (PPR) kontra Henryk Raabe (PPS) – dwie partie, dwie wizje uniwersytetu, dwie osobowości    /62 

4. Tadeusz Kielanowski, studenci i „studencka wiosna” 1949 r.    /91 

4.1. Następca Raabego - Tadeusz Kielanowski    /91

4.2. Studenci UMCS i ich udział w wydarzeniach roku 1949 w Lublinie    /99

5. Pełniący obowiązki rektora Józef Parnas (1950-1951)   /121

Rozdział II. Stalinizm i odwilż na UMCS. Lata pięćdziesiąte (1952-1959)     /131

1. UMCS po Józefie Parnasie – wybór Bohdana Dobrzańskiego na rektora    /131

2. Rektor Dobrzański a partia    /135

3. O kadrze i studentach UMCS w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych    /155

3.1. Pracownicy naukowi     /155

3.2. Młodzież UMCS i organizacje studenckie    /175

4. Rektor Andrzej Burda i rok 1956 na UMCS    /187

5. „Okres przejściowy” w dziejach UMCS (1957-1959)     /197

Rozdział III. Epoka partyjnych rektorów – lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte  /207

1. Nadrabianie „błędów z przeszłości” – Grzegorz Leopold Seidler i Wiesław Skrzydło    /207

2. Wielka polityka    /217

2.1. Atmosfera lat sześćdziesiątych    /217

2.2. Marzec ’68 na UMCS     /229

2.3. Lata siedemdziesiąte i początki ruchu opozycyjnego na UMCS – przypadek Adama Kerstena i Andrzeja Burdy    /245

3. „Mury i ludzie” – złoty okres rozbudowy dzielnicy akademickiej i wyjazdy zagraniczne pracowników naukowych UMCS    /264

4. Studencki ruch kulturalny     /290

Rozdział IV. Trudne lata osiemdziesiąte    /305

1. Z PZPR w kierunku „Solidarności” (1980-1981)    /305

1.1. Powstanie pierwszych struktur „Solidarności” na UMCS    /305

1.2. Uczelniana organizacja PZPR po Sierpniu ’80, czyli o „negatywnym nastawieniu do obecnej rzeczywistości”    /310

1.3. Następca Wiesława Skrzydły, nowy rektor UMCS – Tadeusz Baszyński (1981 r.)    /321

1.4. Samorozwiązanie KU PZPR przy UMCS i początki stanu wojennego    /325

2. Rektor stanu wojennego prof. Józef Szymański (1982-1984)    /333

2.1. „Nieoczekiwana” zmiana miejsc: dymisja prof. Baszyńskiego i powołanie prof. Szymańskiego na stanowisko rektora UMCS     /333

2.2. Samodzielny czy sterowany     /336

3. Ostatnie zwycięstwo partii – Zdzisław Cackowski rektorem UMCS (1987 r.)    /340

3.1. UMCS w połowie lat osiemdziesiątych    /340

3.2. „Do siedmiu razy sztuka” – prof. Zdzisław Cackowski rektorem UMCS (1987 r.)    /349

3.3. Ostatnie próby powiększenia bazy lokalowej UMCS    /353

3.4. Rok 1989     /356

4. Studenci i organizacje młodzieżowe w latach osiemdziesiątych    /359

Zakończenie    /377

Aneks     /383

Bibliografia    /387

Wykaz skrótów    /405

Indeks nazw geograficznych    /409

Indeks osób   /413

Ilustracje     /425