Rzymscy namiestnicy Judei czasów Biblii - Leksykon

Autor: Pius Czesław Bosak

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 500

Okładka: twarda

Format: 15,5 cm x 23,0 cm

Instytucja namiestników rzymskich w Judei była owocem wielu przyczyn historii królestwa. Aby zrozumieć jej genezę i zakres działania trzeba wyjść przynajmniej od czasów hasmonejskich. W większości przypadków głównym, a czasami jedynym źródłem tego okresu są opowiadania Józefa ben Mattiasa czyli Józefa Flawiusza zawarte w jego Dawnych dziejach Izraela, Wojnie żydowskiej i Autobiografii. Trudno powiedzieć, w jakiej mierze opowiadania te są historyczną prawdą, w jakiej odzwierciedlają krążące wówczas pogłoski, a jak dalece są projekcją autora, króry chciał w jak najlepszym świetle ukazać Rzymian, którzy dali mu wolność i obywatelstwo. Z pisarzami, także historykami, bywa, jak słusznie zauważył Piotr Matywecki: Zmarli utrwalają się w naszych umysłach wyrzeźbieni subtelnym światłocieniem — światłami podziwu, tęsknoty, miłości, rozczulenia, cieniami niechęci, urazy, pośmiertnej drwiny lub lekceważenia (Dwa oddechy... Warszawa 2010).

Drugim źródłem omawianego okresu historii Izraela są księgi święte (Biblia). Zawierają one nie tylko treść religijną, religijno–filozoficzną i poezję religijną, ale niemal połowa tych ksiąg wyraża idee religijne w formie opisu dziejów narodu wybranego. Ten opis dziejów Izraela to ukazywanie postaci historycznych z religijnego punktu widzenia oraz moralizowanie lub pouczanie czytelnika. Autorom chodziło o dzieło wywołujące w czytelniku zadowolenie estetyczne i religijne.

Oprócz źródeł pisanych ważnych informacji o czasach rzymskiej dominacji w Palestynie, a zwłaszcza o wojnach żydowsko–rzymskich dostarczają źródła archeologiczne i numizmatyczne.

(fragmenty Wprowadzenia)

Spis treści:

Wprowadzenie  /5

Wykaz skrótów /7

Księgi Pisma Świętego  /7

Inne skróty  /8

Od Machabeuszy do rzymskiej prowincji  /11

Rządcy machabejscy i hasmonejscy  /13

• Jonatan Machabeusz (161-143 r. p.n.e.)  /14
• Szymon Machabeusz (143-134 r. p.n.e.)  /51
• Jan Hirkan I (134-104 r. p.n.e.)  .73
• Arystobul I (104-103 r. p.n.e.)  /87
• Aleksander Jannaj (103-76 r. p.n.e.)  /93
• Aleksandra Salome (76-67 r. p.n.e.)  /108
• Jan Hirkan II (76-67 i 63-40 r. p.n.e.)  /115
• Arystobul II (67-63 r. p.n.e.)  /163
• Antygon (40-37 r. p.n.e.)  /182

Władcy herodiańscy. Od Heroda Wielkiego do rzymskiej prowincji  /195

Mapa - Palestyna Nowego Testamentu  /196

Władcy Herodiańscy  /197

• Herod Wielki (40/37-4 p.n.e.)  /203
• Po śmierci Heroda Wielkiego  /222
• Herod Archelaos (4 p.n.e. - 6 n.e.)  /229
• Herod Antypas (4 p.n.e. - 39 n.e.)  /238
• Herod Filip II (5 p.n.e. - 33/34 n.e.)  /243

Judea prowincją prokuratorską  /245

Mapa - Palestyna w epoce hellenistycznej  /254

Rzymscy gubernatorzy Judei  /255

• Koponiusz (6-9 r.)  /256
• Marek Ambibulus (9-12 r.)  /260
• Anniusz Rufus (12-15 r.)  /261
• Waleriusz Gratus (15-26 r.)  /263
• Poncjusz Piłat (26-36 r.)  /270
• Marcellus (36/37 r.)  /283
• Marullus (37-41 r.)  /286

Herod Agryppa I (41-44 r.)  /295

• Kuspiusz Fadus (44-46 r.)  /307
• Tyberiusz Aleksander (46-48 r.)  /311
• Wentydiusz Kumanus (48-51/52 r.) /317
• Antoniusz Feliks (51/52-60 r.)  /322
• Porcjusz Festus (60-62 r.)  /332
• Lukcejusz Albinus (62-64 r.)   /339
• Gesjusz Florus (64-66 r.)  /343

Herod Agryppa II (49-92/93 lub 99/100 r.)  /348

Mapa - Palestyna w czasach dominacji rzymskiej  /354

Herod z Chalkis (41-48 r.)  /355

Wojna żydowska (66-73 r.)  /357

• Marek Antoniusz Julianus (66-70 r.)  /394
• Wettulenus Cerialis (71-72 r.)  /396
• Lucjusz Bassus (72 lub 73 r.)  /400
• Liberiusz Maksymus (71-73 r.)  /406
• Lucjusz Flawiusz Silwa (73/74-81 r.)  /407
• Salwidenus (ok. 80 r.)  /417
• Gnejusz Pompejusz Linginus (86-89 r.)  /418
• Attykus ()ok. 99/100 - 102/103 r.)  /419
• Kwadratus Bassus (102/103 - 104/105 r.)  /420
• Kwintus Pompejusz Falco (ok. 105-107 r.)  /421
• Tiberianus (ok. 114 r.)  /422
• Luzjusz Kwietus (ok. 117 r.)  /423
• Lucjusz Kossoniusz Gallus (ok. 120 r.)  /425
• Kwintus Tinnejusz Rufus (ok. 132 r.)  /426
• Juliusz Sewerus (ok. 133 lub 135-137 r.)  /428

Mapa - Jaskinie w Judei  /429

• Gajusz Kwinkcjusz Certus Publicjusz Marcellus (ok. 133 r.)  /430

Powstanie Bar Kochby (132-136 r.)  /431

Bibliografia /444

Indeks postaci  /482