Potuliccy w historii i kulturze Polski. Saga rodziny

Autorka: Eugenia Potulicka 

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 266

Oprawa: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

KUL pielęgnuje pamięć o hrabinie Anieli Potulickiej jako twórczyni fundacji dla tej uczeni, natomiast prezentowana książka ukazuje dzieje całego rodu Potulickich na tle historii Polski. Znajomość losów rodziny w kraju jest znikoma, tymczasem jej zasługi dla Ojczyzny – niemałe. Już protoplasta rodu – Przecław z Potulic – zgromadził fortunę drugą co do wielkości w dzielnicy. W XIX i XX w. działalność rodziny objęła teren całej Polski. Jednak większość siedzib rodowych została zupełnie albo w bardzo dużym stopniu zniszczona w toku wojen czy barbarzyństwa po 1945 r.

Potuliccy brali udział we wszystkich powstaniach i wojnach z XX w., siedem osób z tej rodziny poległo w walkach. Prowadzili też legalną opozycję jako członkowie Koła Polskiego w parlamencie berlińskim oraz bardzo szeroką działalność w dziedzinie pracy organicznej. W czasie obydwu wojen światowych i po nich działali też w obronie niepodległości Ojczyzny w kraju i za granicą na polu dyplomatycznym. Rodzina bardzo dobrze wywiązywała się z obowiązku wznoszenia kościołów w  swoich majętnościach oraz ich konserwacji. Na polu działalności charytatywnej największe zasługi miała hrabina Aniela, ale też jej siostry. Księżna Maria Ogińska w swojej posiadłości w Bobrku założyła zakład dla dzieci opuszczonych, a księżna Elżbieta Sapieżyna utworzyła Zakład dla Niemowląt Dzieciątka Jezus we Lwowie. Bardzo duże zasługi dla rozwoju podwarszawskiego Pruszkowa miał hrabia Antoni Gabriel Potulicki. A to tylko ważniejsze działa rodziny.

Nie do przecenienia są zasługi wielu przedstawicieli rodu w zakresie krzewienia oświaty wśród ludu, kształtowania jego polskiej tożsamości, podnoszenia poziomu kultury ogólnej i rolnej. Potuliccy dobrze rozumieli, jakie były powinności elity w okresie nieistnienia państwa polskiego. Po II wojnie światowej, jak większość ziemian, opuścili Ojczyznę. Do tej pory istniała tylko jedna monografia dotycząca Potulickich pióra Sławomira Leitgebera z 1990 r. Niniejsza publikacja bardzo wzbogaca wiedzę o tej rodzinie.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  /7

Rozdział I. RÓD GRZYMAŁÓW JAKO REALNIE ISTNIEJĄCA WSPÓLNOTA  

1. Ród Grzymałów  /11

2. Janusz Suchywilk z Januszewic – najwybitniejsza postać rodu  /15

Rozdział II. SIEDZIBY POTULICKICH ORAZ SYTUACJA MAJĄTKOWA RODZINY

1. Przecław. Protoplasta rodziny i twórca magnackiej fortuny  /25

2. Zmienne losy pierwszych siedzib Potulickich oraz ich dóbr  /29

3. Potulice koło Nakła. Siedziba wygasłej gałęzi rodziny  /45

4. Linia na Oborach  /64

5. Potuliccy-Skórzewscy. Odnoga linii na Oborach  /78

Rozdział III. DZIAŁALNOŚĆ POLITYCZNA I OBYWATELSKA POTULICKICH  

1. Okres do pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej  /83

2. Polska pod zaborami. Potuliccy w walkach o niepodległość  /102

Rozdział IV. W WALCE ZBROJNEJ I DYPLOMATYCZNEJ  

1. I wojna światowa i walka o granice odradzającego się państwa polskiego  /119

2. Wojna polsko-bolszewicka z 1920 roku /126

3. II wojna światowa  /132

4. Powojenna emigracja i działalność Potulickich  /144

Rozdział V.  BOGU, BLIŹNIEMU I OJCZYŹNIE 

1. Budowa oraz renowacja kościołów i kaplic  /153

2. Fundacja Potulicka oraz Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej – donacje hrabiny Anieli Potulickiej   /170

3. Osoby konsekrowane w rodzinie i donacje na rzecz klasztorów  /178

4. Działalność charytatywna, kulturalna i oświatowa Potulickich  /180

Rozdział VI. POTULICCY „ZAGUBIENI W HISTORII” – SPOJRZENIE OSOBISTE  

1. Potuliccy, których losy są jedynie wzmiankowane  /193

2. Zróżnicowanie szlachty na Podolu i jej popowstaniowe losy  /195

3. Nasilanie się nacjonalizmu ukraińskiego  /202

4. Szkic historii naszej rodziny oraz zbrodnie Ukraińskiej Powstańczej Armii w Hleszczawie  /212

5. Refleksje z perspektywy ataku Rosji na Ukrainę w 2022 roku  /218

Zamiast zakończenia: Rodzina Potulickich na tle kryteriów przynależności do elity  /225

Aneks. Tablice genealogiczne  /233

Bibliografia  /243

Spis ilustracji  /263