Namiestnicy rzymskiej Syrii w czasach przełomu (324–361 n.e.)

Autor: Paweł Filipczak

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 296

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,5 cm x 23,8 cm

Byzantina Lodziensia XL

Książka opowiada o namiestnikach Syrii Coele, jednej z najważniejszych prowincji rzymskich na Bliskim Wschodzie, zajmującej północną i zachodnią część współczesnej Syrii oraz Libanu. Namiestnicy tej prowincji nosili wysoki tytuł konsulara i rezydowali w Antiochii nad Orontesem. Autor nie tylko odtwarza, koryguje i uzupełnia biogramy namiestników Syrii, zwracając uwagę na ich pochodzenie, wykształcenie, tożsamość religijną oraz przebieg kariery, ale także pokazuje ich rzeczywistą pozycję w lokalnym środowisku, między miejskimi elitami a wysokimi rangą urzędnikami państwowymi, również rezydującymi w Antiochii. Kreśli sylwetki namiestników okresu wielkich przemian politycznych i religijnych, zwanych często przełomem Konstantyna, zatrzymując się nad ich wpływem na dobór kadry zarządzającej Syrią oraz rozpatrując rolę zarządców w chrystianizacji prowincji.

Spis treści:

Wstęp  /I
1. Geografia administracyjna rzymskiej Syrii w zarysie /1
2. Przegląd źródeł   /6
3. Stan badań  /17
3.1. O namiestnikach prowincji w późnym antyku  /17
3.2. O namiestnikach Syrii w IV w. n.e.  /26
4. Chronologia książki  /33

Rozdział I. Namiestnik Plutarch. Nowe spojrzenie na związki Konstantyna z Syrią  /37
1. Kronika Jana Malalasa punktem wyjścia do dyskusji nt. powołania Plutarcha na urząd namiestnika Syrii. Przegląd ustępu XIII, 3, w. 28–49  /38
2. Czy Konstantyn poprowadził wyprawę na Persję? Komentarz do ustępu XIII, 3, w. 28–30 Kroniki  /39
3. Czy Konstantyn utworzył prowincję Eufratenzję? Komentarz do ustępu XIII, 3, w. 30–32 Kroniki  /44
4. Czy Konstantyn przebywał w Antiochii po zwycięstwie nad Licyniuszem w bitwie pod Chryzopolem (18 września 324 r.)? Polemiczne elementy teorii Timothy’ego Barnesa  /46
4.1. Wizyta Konstantyna w Antiochii ok. 300–302 r.  /46
4.2. W którym miejscu Konstantyn przerwał podróż na Wschód w 324 r.? Komentarz do Życia Konstantyna (II, 72) Euzebiusza z Cezarei  /47
4.3. Budowa wielkiego kościoła oraz bazyliki. Komentarz do ustępu XIII, 3, w. 32–40 Kroniki   /51
4.4. Posąg Konstantyna. Komentarz do ustępu XIII, w. 44–49 Kroniki  /57
4.5. Czy monety z grupy ADVENTUS AUGUSTI dowodzą wizyty Konstantyna w Antiochii? Komentarz do monet (RIC VII, 685, nr 48 i 49) z Antiochii  /59
4.6. Czy Konstantyna spodziewano się w Egipcie? Komentarz do papirusów (P. Oxy. 1261 i P. Oxy. 1626) z Oksyryncha   /67
4.7. Czy Felicjan, comes Orientis, był chrześcijaninem? Teoria Polymnii Athanassiadi i komentarz do ustępu XIII, 4 Kroniki  /72
5. Rola Konstantyna w Kronice Malalasa  /76
5.1. Dysproporcje w zawartości księgi XIII  /76
5.2. Nieścisłości lub błędy w opisie Konstantyna  /79
5.3. Inskrypcja na kościele katedralnym w Antiochii. Czy Malalas pomylił imiona Konstantyna i Konstancjusza w ustępie XIII, 17, w. 85–88?  /81
5.4. Plutarch. Zarządca prowincji, zarządca diecezji czy radny miejski?  /86
6. Podsumowanie  /88

Rozdział II. Flawiusz Dionizjusz a organizacja i przebieg synodu w Tyrze (335 r.)  /93
1. Flawiusz Dionizjusz jako namiestnik Fenicji  /93
2. Synod w Tyrze. Uwagi wstępne  /97
3. Synodalne who is who  /99
4. Kariera Flawiusza Dionizjusza i rola władz państwowych na synodzie w Tyrze  /115

Rozdział III. Między Arabią a Syrią. Podobne kariery Flawiusza Antoniusza Hieroklesa i Teodora  /119
1. Namiestnicy Arabii  /119
2. Namiestnicy Syrii Coele  /126
3. Realia historyczne  /130
4. Pochodzenie, wykształcenie, majątek i religia Flawiusza Antoniusza Hieroklesa  /133

Rozdział IV. Anatoliusz z Bejrutu. Syryjski epizod w długiej i zagadkowej karierze  /137
1. W świetle konstytucji z Kodeksu Teodozjusza  /138
2. Listy Libaniusza sugerujące namiestnictwo Syrii  /140
3. Charakter oraz styl urzędowania  /147
4. Listy dowodzące wpływu Anatoliusza, prefekta Illyrikum, na obsadę urzędów w Syrii  /153
5. Współczesne interpretacje  /155

Rozdział V. Krótkie biogramy, niepewne kariery (od połowy lat 50. do początku lat 60. IV w. n.e.)  /165
1. Ku nowej liście namiestników Syrii? [Honorat, Dionizjusz, Gimnazjusz, Syderiusz]  /166
2. Namiestnicy między cesarzem a lokalnymi elitami [Teofil, Nicencjusz, Sabinus, Tryfonian, Italicjanus]  /185

Wnioski końcowe  /217
Wykaz skrótów  /225
Bibliografia 229
Źródła 229
Opracowania 239
Summary 257
Indeksy 265
Indeks osób 265
Indeks nazw geograficznych i etnicznych 272
Abstrakt 277
Abstract 278