Miasta między Wisłoką a Sanem do początku XVI w.

Autor: Jan Malczewski

Rok wydania: 2006

Ilość stron: 536 

Oprawa: miękka

Format: 16,5 cm x 24,5 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami, brzegi stron przykurzone

"Dziejami miast średniowiecznych zajmowano się od dawna. Krąg zainteresowań badawczych stawał się ciągle coraz szerszy. Dotychczasowe osiągnięcia polskich badaczy zajmujących się zagospodarowaniem i układami przestrzennymi miast są znaczne. Wiele miast posiada już własne monografie. Powstały też prace o charakterze ogólnym. Oprócz dawnej, autorstwa J. Ptaśnika, M. Bogucka i H. Samsonowicz opracowali syntezę dziejów miast na ziemiach polskich. Gdy jednak chodzi o opracowania syntetyczne dla miast poszczególnych części kraju, to sytuacja jest zróżnicowana. Niektóre obszary nie doczekały się dotąd szerszych prac tego typu. Mamy tu na myśli zwłaszcza opracowania, które ujmowałyby aspekty powstania i rozwoju miast średniowiecznych tak ważne, jak ich struktury przestrzenne i stan zagospodarowania. Do terenów takich należą południowo-wschodnie krańce dzisiejszej Polski, które można określić jak obszar między Wisłoką i Sanem. Dla tego obszaru problematyka ta była podejmowana wyjątkowo rzadko"

(ze wstępu)

Spis treści:

Wstęp   /5

I. Stan badań   /17

1. Rys historyczny badań nad historią osadnictwa i urbanizacją ziem polskich   /17

2. Badania nad urbanizacją terenów między Wisłoką a Sanem   /23

3. Badana nad problematyką przestrzenną miast   /27

4. Badania nad procesem przemian przestrzennych w poszczególnych miastach   /31

5. Źródła ikonograficzne  /46

6. Badania architektoniczne  /47

7. Badania archeologiczne  /49

8. Źródła rękopiśmienne i drukowane   /49

9. Źródła kartograficzne  /50

II. Kształtowanie się sieci miejskiej   /55

1. Uwarunkowania geopolityczne i administracyjne  /55

2. Przedlokacyjne ośrodki osadnicze o charakterze miejskim   /72

3. Lokacje miast na wschodzie Małopolski i na Rusi Halickiej  .85

4. Lokacje Andegawenów i pierwszych Jagiellonów  /100

III. Ogólna charakterystyka kształtowania się układów przestrzennych  /111

1. Miasta powstałe przy grodach   /111

2. Miasta lokowane obok wsi starszego pochodzenia  /129

3. Miasta rozwinięte na planie wsi starszego pochodzenia   /157

4. Miasta rozplanowane na surowym korzeniu   /173

IV. Umocnienia obronne  /183

1. Obwód obronny   /183

2. Zamki obronne siedziby właścicieli   /212

V. Składniki układu przestrzennego  /221

1. Plan lokacyjny a problem średniowiecznych miar   /221

2. Rynki   /227

3. Place   /253

4. Działki siedliskowe i blok zabudowy  /260

VI. Zabudowa miejska i jej usytuowanie  /285

1. Zabudowa mieszczańska  285

2. Ratusze   /288

3. Urządzenia gospodarcze na rynku  /292

4. Kościoły parafialne i ich usytuowanie  /296

5. Zespoły klasztorne  /322

6. Zaopatrzenie w wodę - wodociągi, studnie, sadzawki, łaźnie  /335

VII. Strefa podmiejska  /341

1. Przedmieścia i wsie miejskie  /342

a. Przedmieścia wykształcone z osad wiejskich   /342

b. Przedmieścia ukształtowane w trakcie rozwoju miasta lokacyjnego  /345

c. Przedmieścia o charakterze wiejskim i wsie miejskie  /348

2. Szpitale i kościoły szpitalne  /353

3. Działka ogrodowa  /359

4. Tereny rolne  /364

VIII. Centra osadnicze, ich plany i typologia  /375

1. Lokalizacja zespołów osadniczych   /375

2. Plany miast, ich programy, wielkość centrów osadniczych i zasady ich budowy  /381

3. Funkcje miast i ich wpływ na plan i obszary funkcjonalne w przestrzeni miejskiej  /388

4. Socjotopografia  /399

XI. Zakończenie  /403

Materiały, na których oparto opracowanie (wybór)  /409

Źródła archiwalne  /409

Źródła drukowane  /410

Bibliografia  /411

Spis ilustracji   /459

Wykaz skrótów   /463

Aneks  /467

Rekonstrukcje pierwotnego rozplanowania miasta na podkładach planów katastralnych z połowy XIX wieku

Indeksy  /513

Indeks osobowy   /513

Indeks nazw geograficznych  /525