Tragedia Żydów galicyjskich w czasie I wojny światowej

Tragedia Żydów galicyjskich w czasie I wojny światowej

Wrażenia i refleksje z podróży po kraju

Autor: Szymon An-ski

Z hebrajskiego przełożył Krzysztof Dawid Majus

Rok wydania: 2010

Ilość stron: 480

Oprawa: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Uwaga - przetarta, zarysowana okładka, przybrudzony grzbiet

Szymon An-ski to pseudonim literacki Solomona Zejnwiła Rappoporta  (1863-1920). Urodził się i wychował w Rosji w ubogiej rodzinie chasydzkiej.W młodym wieku uległ jednak wpływom Haskali (tzw. żydowskiego Oświecenia) oraz populistycznym teoriom rosyjskich  narodników. Inspirowany tymi ideałami opuścił dom i wędrował po żydowskich strefach osiedlenia, pracując  dorywczo jako introligator, kowal, ślusarz i krawiec, a nawet górnik w Zagłębiu Donieckim. Żył wśród rosyjskich i ukraińskich chłopów, uczył ich dzieci. Jako pisarz zadebiutował w języku rosyjskim  w 1883 r., ale już w 1884 r. pod wpływem tworzącego w Warszawie Icchaka Lejba  Pereca (1852-1915), jednego z współtwórców literatury jidysz, zaczął pisać w języku żydowskim. Zagrożony aresztowaniem ze względu na działalność narodnicką w 1892 r. opuścił Rosję i przez kilkanaście lat podróżował po Europie Zachodniej. Do Rosji powrócił  po rewolucji 1905 r. Zainteresował się wówczas folklorem żydowskim i podjął zakrojone na szeroką skalę badania etnograficzne Żydów, głównie na terenie wsi i miasteczek Wołynia i Podola. Przed wybuchem I wojny światowej  był już znanym pisarzem i publicystą, dużo piszącym, tak w języku rosyjskim, jak i jidysz. Spod jego pióra wychodziły wiersze, opowiadania, sztuki teatralne, ale także rozprawy naukowe na temat żydowskiej obyczajowości. Najbardziej znanym jego dziełem  jest wydany w 1919 r.w Wilnie dramat Cwiszyn cwej weltn. Dybuk(wielokrotnie wystawiany na deskach teatrów i ekranizowany). Dzieło to w 1922 r. doczekało się wydania w polskim przekładzie pt.Na pograniczu dwóch światów. Dybbuk. Legenda dramatyczna w czterech aktach.

W czasie I wojny światowej, jako przedstawiciel Petersburskiego Komitetu Pomocy Żydom odbył trzy podróże po Galicji i Bukowienie, niosąc pomoc tamtejszym gminom żydowskim, poszkodowanym wskutek działań wojennych i pogromów. Po wojnie zamieszkał w Polsce, najpierw w Wilnie, a potem w Otwocku, gdzie zmarł

w 1920 r. Pochowany został na Cmentarzu Żydowskim w Warszawie.

Prowadzone w czasie podróży po Galicji i Bukowienie notatki stały się podstawą wydania w 1920 r. jego wspomnień pt. Der Judiszer hurbn fun Pojlen, Galicje un Bukowina, co na polskojęzycznej stronie tytułowej książki przetłumaczono  jako Zniszczenie Galicji. Na język hebrajski książkę przetłumaczono w 1929 r. i wydano ją w Berlinie, a następnie wznowiono w Tel Awiwie w r. 1936. Niemal do ostatnich czasów dzieło to było niedostępne dla czytelników nie znających języka żydowskiego lub hebrajskiego Dopiero w roku 2003 dokonano jego translacji na język angielski i wydano w Nowym Jorku pt. The Enemy at His Pleasure. A Journey Trought the Jewish Pale of Settlement During World War I.Nie był to jednak pełen  tekst oryginału.

Publikacja w języku polskim pokazuje  istniejący ongiś świat żydowski niejako od wewnątrz oczyma żydowskiego obserwatora. Ponadto jest ona wzbogacona przedmową, licznymi przypisami objaśniającymi, indeksami osobowymi i geograficznymi, stanowi swoiste kompedium wiedzy  o tradycjach i zwyczajach żydowskich,
a także o rosyjskim, żydowskim i  polskim środowisku politycznym tamtych czasów.